Transcript
597 i i 5 páginas, u n a b l a n c a y u n a h o j a de índice; en 4 . E n l a p o r t a d a aparece d i c h a f e c h a , y l a de 1880 en l a c u b i e r t a de c o l o r . 0
2143.
Reglamento para la constitu-
ción y r é g i m e n de l a s o c i e d a d t i t u l a d a L a B i e n h e c h o r a C o m p l u t e n s e l a c u a l se p r o pone construir casas p a r a obreros, b r a ceros, menestrales, viudas, huérfanos y s i r v i e n t e s : bajo l a g e r e n c i a de D . H u e r t a . A l c a l á de H e n a r e s
Félix
Estableci-
m i e n t o t i p o g r á f i c o de F . G a r c i a C . c a l l e de S a n t i a g o n ú m e r o i3 b a j o .
1879.
16 páginas y u n p r o y e c t o de e d i f i c i o p a r a obreros, en 8.° m a y o r . C o n s t a e l r e g l a m e n t o de 56 artículos, y v a después e l p l i e g o de c o n d i c i o n e s f a c u l t a t i v a s p a r a l a construcción de l a s casas suscrito p o r D . J o s é V i l a p l a n a , que firma también e l p l a n o d e l p r o y e c t o .
s i á s t i c a . A l c a l á d e H e n a r e s . I m p . de F . G a r c i a : S a n t i a g o , i 3 , bajo.
Introducción.—Texto.—Indice. — E r r a tas.—Poética. 61 páginas de p r i n c i p i o s y texto de l a R e t ó r i c a , una b l a n c a , 2 h o j a s de índice y erratas, 17 de P o é t i c a y u n a b l a n c a ; en 8.° 2146.
2144.
democrático-fede-
narios.
(Al frente del texto. Al pie dice:)
Alcalá.—Santiago i3. U n a h o j a i m p r e s a p o r e l h a z , en f o l i o m a y o r , á dos c o l u m n a s . F i r m a n los individuos d e l Comité, y l l e v a l a fecha de 6 de A b r i l de 1881. 2147.
C o m m e m o r communes sive.
sufrr. Sanctor. ad D i v i n . Offic. P e r s o l v . á C a n o n i c o r . C a p í t u l . et C l e r o M a g i s t r . SS.
M M . J u s t i et
(Escudo de la misma.) F . García.—Anno
R e g l a m e n t o de l a j u n t a g e s -
t o r a p a r a l a e r e c c i ó n de u n m o n u m e n t o al egregio C a r d e n a l D . F r . F r a n c i s c o X i m e n e z de C i s n e r o s . A l c a l á de H e n a r e s . E s t a b l e c i m i e n t o t i p o g r á f i c o de F . c i a , S a n t i a g o , i3, bajo.
E l comité
r a l de A l c a l á de H e n a r e s á sus c o r r e l i g i o -
Complut.
1880.
Gar-
1880.
1881.
Pastoris.
C o m p l u t i : typis á
MDCCCLXXXI.
O c h o páginas en 8.° L a p o r t a d a está i m p r e s a sobre l a c u b i e r t a de c o l o r . 2148.
R e g l a m e n t o p a r a e l c a s i n o de
l a P e ñ a en A l c a l á de H e n a r e s .
(Escudete
de la ciudad.) A l c a l á de H e n a r e s : I m p .
15 páginas y u n a b l a n c a , en 8.° C o n s t a de ocho títulos y 45 c a p í t u l o s . E l propósito de l a J u n t a era e r i g i r u n a estatua a l i l u s t r e C a r d e n a l delante d e l e d i f i c i o que fué U n i v e r s i d a d . N o sé que se h i c i e s e g r a n cosa p a r a l l e v a r á efecto el propósito.
de F . G a r c i a , S a n t i a g o , i 3 , b a j o .
1881.
14 páginas y u n a h o j a p a r a l a l i s t a de l a Junta directiva. 2149.
P r o y e c t o p a r a l a c r e a c i ó n de
u n a p i a r a de c a b a l l e r í a s a c o g i d a s p o r l a A s o c i a c i ó n de L a b r a d o r e s s e g ú n d i s p o s i c i ó n de l a J u n t a c e l e b r a d a e n 29 de J u -
1881.
n i o de 1881, r e d a c t a d o de c o m ú n a c u e r d o 2145.
E l e m e n t o s de R e t ó r i c a ,
por
e l P . D . F e l i p e C i s n e r o s , p r e s b í t e r o de l a C o n g r e g a c i ó n de C l é r i g o s s e c u l a r e s de San Felipe Neri
de A l c a l á de H e n a r e s .
C o n aprobación de l a A u t o r i d a d E c l e -
por los señores C a l z a d a , A l o n s o y M a t e o , n o m b r a d o s a l efecto. dad.)
(Escudete de la ciu-
A l c a l á de H e n a r e s :
G a r c i a , S a n t i a g o , i3, bajo. S i e t e páginas y u n a b l a n c a .
I m p . de 1881.
F.
598 C u r i o s o y ú t i l p r o y e c t o q u e c r e o n o se
t a n r e c o m e n d a b l e s c o m o e l l a , p o r Ja c o n cisión, exactitud y a b u n d a n c i a de noticias.
planteó. 2150.
Proyecto delnuevo reglamen-
2153.
A c u e r d o s de l a asociación p i a -
t o p a r a l a S o c i e d a d d e s e g u r o s mutuos
dosa d e l cementerio de A l c a l á de H e n a -
contra incendios titulada L a Compluten-
r e s . (Grabadito religioso.) A l c a l á d e H e -
s e . (Escudo
nares: I m p . de F .
nares:
de la ciudad.)
Establecimiento
Alcalá de H e de F .
Garcia,
S a n t i a g o , i 3 . 1881.
Garcia:
Santiago
i3
b a j o . 1882. Texto.—Indulgencias. Siete páginas y u n a b l a n c a , en 16.
Preámbulo.—Reglamento.
0
N u e v e páginas de principios, u n a blanca y 28 f o l i a d a s aparte de r e g l a m e n t o ; en 4 . El
r e g l a m e n t o c o n s t a d e 17
capítulos,
d i v i d i d o s e n 147 a r t í c u l o s . 2151.
H i s t o r i a de l a c i u d a d de A l -
c a l á de H e n a r e s ( a n t i g u a C o m p l u t o ) A d i cionada c o n u n a reseña histórico-geográ-
R e g l a m e n t o de l a U n i o n s o -
c i e d a d d e s o c o r r o s mutuos d e a r t e s a n o s de v a r i o s g r e m i o s de l a c i u d a d de A l c a l á d e H e n a r e s . (Escudete
2154.
0
de la misma.) A l -
calá de H e n a r e s E s t . T i p . de F . G a r c i a C .
fica
de l o s p u e b l o s d e s u p a r t i d o j u d i c i a l
Por D o nEsteban Azaña T o m o I
Alcalá
de H e n a r e s I m p r e n t a d e F . G a r c i a C . calle de Santiago, n ú m . i 3
1882.
Dedicatoria.—Página b l a n c a . — A l
lec-
tor.—Página blanca.—Introducción.—Tex-
Santiago i 3 bajo. 1 8 8 1 .
t o . — Página b l a n c a . — I n d i c e de capítulos. 16 p á g i n a s e n 8.°
— Idem
alfabético. — E r r a t a s . — P l a n t i l l a
para l a colocación de las láminas. T o m o I: 9 páginas y u n a blanca de p r i n -
1882.
cipios, 462 de introducción, texto
é índi-
ces y u n a p a r a l a p l a n t i l l a , c o n 11 l á m i n a s 2152.
G u i a d e l v i a j e r o e n A l c a l á de
H e n a r e s p o r D . L . A c o s t a de l a T o r r e
abiertas en m a d e r a . T i e n e también
ante-
portada.
Canónigo de esta S t a . I g l e s i a M a g i s t r a l ,
II (impreso en M a d r i d en 1883, i m p r e n -
A b o g a d o del Ilustre C o l e g i o de M a d r i d y
ta de E . Alegre): 7 páginas de principios,
Académico
Profesor de l a de J u r i s p r u -
d e n c i a . (Escudete de la ciudad.)
A l c a l á de
H e n a r e s : I m p r e n t a de F . G a r c i a C a r b a -
11o. 1 8 8 2 . l a Baronesa v i u d a de M é e r . — P r ó l o g o . — R e s u m e n de l a historia de A l c a l á . — B o s quejo de A l c a l á . — T e x t o . — I n d i c e . — E r r a tas. el resu-
m e n c o n numeración aparte, 226 páginas de l o demás y 2 hojas de índice y erratas; en 16.
p a r a l a s erratas y l a p l a n t i l l a de 4 l á m i n a s : en 4 .
0
E s c r i t a esta o b r a e n u n a época d e i n v e s tigación analítica profunda, á l a vez que de
Anteportada.—Portada.— Dedicatoria á
10 p á g i n a s d e p r i n c i p i o s h a s t a
u n a b l a n c a , 436 de texto é índice y 2 hojas
síntesis científicas de varios órdenes, p r é s tase á c r í t i c a m á s ó m e n o s r i g o r o s a . P e r o su ilustrado autor merece alabanza y aplausos p o r s u i n t e n t o , y p o r d a r c l a r i d a d á muchas narraciones que P o r t i l l a y otros presentaron confusamente. C o m o obra t i p o g r á f i c a es l u j o s a , p e r o e s t á m u y m a l c o rregida.
0
Quisiera y o que todas las guías
españo-
las, a u n siendo breves c o m o ésta, fueran
2155.
G r a n teatro m e c á n i c o .
Movi-
do p o r v a p o r c o m p u e s t o de i5o p e r s o n a -
599 g e s e n c e r a . C a t a l o g o de l a e x p l i c a c i ó n
Santa M a r i a la R i c a .
del M u s e o artístico del S r . G u e r i n o C a -
so.)
d o n a d o n d e se h a l l a n r e t r a t o s de c e l e b r i -
Garcia: Santiago i3.
(Grabadito religio-
A l c a l á d e H e n a r e s . I m p r e n t a de F . 1882.
d a d e s a n t i g u a s y m o d e r n a s , t o d a s de t a maño
n a t u r a l , fAdomito.J
p e r m i s o de l a
Roma:
con
superioridad eclesiástica.
A l c a l á de H e n a r e s
1 8 8 2 . — I m p . de
F.
B r e v e r e s e ñ a , firmada p o r J . D . C . — O r denanzas. 11 p á g i n a s y u n a b l a n c a , e n 4 .
0
F u e r o n a p r o b a d a s en 1879. D i c h a s i n i -
Garcia. C.
c i a l e s s o n de D . J o s é D e m e t r i o C a l l e j a . 1 5 p á g i n a s y u n a p a r a u n tosco g r a b a d o que r e p r e s e n t a l a D i v i n a C e n a , en 8.°
2159.
T r a t a d o de l a p a l p a c i ó n a b -
d o m i n a l bajo el p u n t o de v i s t a de l a obs2156.
D i r e c t o r i u m a d d i v i n u m offi-
t e t r i c i a y de l a v e r s i ó n p o r m a n i o b r a s e x -
c i u m persolvendum missamque celebran-
ternas por A . P i n a r d . . . Versión española
d a m et a l i a m u ñ e r a o b e u n d a , á
Canoni-
de R i c a r d o M a r t í n e z E s t e b a n L e d o , e n
c o r . C a p i t u l . et C l e r o M a g i s t r . C o m p l u t .
m e d i c i n a y c i r u g i a . . . 2. e d i c i ó n c o n g r a -
S S . M M . J u s t i et P a s t o r i s , p r o a n n o D ñ i
b a d o s i n t e r c a l a d o s e n e l t e x t o . A l c a l á de
a
M D C C C L X X X I I I . A D . Ciríaco Macias
H e n a r e s I m p r e n t a de F . G a r c i a : S a n t i a -
Flores ejusd. S. E c c l e s . designator., dis-
g o i 3 . 1882.
p o s i t . (Escudo
de la Magistral.)
Complu-
ti: Typis á F .
Garcia.—Anno
MDCCC
LXXXII.
Prefacio.—Prólogo del autor.—Texto.— Indice. 202 p á g i n a s y u n a h o j a de í n d i c e , en 8."
61 p á g i n a s y u n a b l a n c a , en 8.° m e n o r . Archivo de la Magistral de Alcalá. 2157.
1883.
M e m o r i a sobre las e p i d e m i a s
de t i f u s y v i r u e l a s p r e s e n t a d a a l I l u s t r i s i m o S e ñ o r D i r e c t o r de E s t a b l e c i m i e n t o s Penales en i5
de F e b r e r o de 1870,
t u l a r d e l o s de A l c a l á de H e n a r e s . A l c a Santiago i3.
de F .
Garcia:*
1882.
10 p á g i n a s e n 4 .
0
R e f i é r e s e á l a e p i d e m i a que se p a d e c i ó en l o s p e n a l e s de A l c a l á . N o c o n t i e n e n o t i cias concretas n i estadísticas. 2158.
E s una revista médica dedicada á ambas especialidades. P u b l i c a un número mensual * de 4 0 p á g i n a s , de l a s c u a l e s 8 s o n p a r a u n a o b r a i m p o r t a n t e d e estas m a t e r i a s . Apareció e l p r i m e r número en E n e r o de 1883, y es s u d i r e c t o r y p r o p i e t a r i o e l m é dico D . R i c a r d o Martínez E s t e b a n . E m p e zó á s a l i r de l a i m p r e n t a d e l S r . G a r c í a C a r b a l l o ; en 1885 se i m p r i m i ó en l a P r o v i n c i a l de G u a d a l a j a r a , y d e s d e 1886 sale
O r d e n a n z a s para el
y g o b i e r n o d e l c a b i l d o de l a
A n a l e s de O t o l o g í a y L a r i n -
por
D o n Gerónimo G a r c i a Añero Médico T i l a de H e n a r e s I m p r e n t a
2160. gología.
régimen
en A l c a l á en l a i m p r e n t a El
Ancora.
Santísima
T r i n i d a d , S a n g r e de C r i s t o y N t r a . S r a .
2161.
L a Constancia Comercial pe-
de l a s A n g u s t i a s e s t a b l e c i d a e n l a S a n t a
riódico a n u a l . E c o p a r c i a l de los a l m a -
I g l e s i a M a g i s t r a l de e s t a c i u d a d de A l c a -
c e n e s de C o m a s h e r m a n o s , y d e p e n d i e n -
l á de H e n a r e s , e n l a c a p i l l a t i t u l a d a de
te d e l p ú b l i c o . (Al fin de la tercera pági-
6oo na:)
Alcalá: I m p .
gen,
10.
Dos
de F . G a r c i a :
Ima-
m á s r e d u c i d o , c a m b i a n d o de e m p r e s a y r e dacción, a u n q u e todavía c o n s e r v a l a c a b e za y tipos p r i m i t i v o s .
h o j a s en f o l i o
mayor,
á tres
E x i s t e y he v i s t o e l p r o s p e c t o que se p u -
co-
b l i c ó p r e v i a m e n t e y e s t á i m p r e s o en una-
lumnas. S e publicó este n ú m e r o único en 23 de
h o j a , p o r solo e l h a z ; en f o l i o .
A g o s t o de 1883, y t o d o él e s t á r e d a c t a d o en b r o m a a c e r c a de d i c h o c o m e r c i o y de l a s ferias de l a c i u d a d . C o n t i e n e a d e m á s u n a especie de guía de l a m i s m a . 2162.
2165.
á su E x c e l s a P a t r o n a Nuestra Sñra. del
P r o p a g a n d a s a l u d a b l e . (Á
la
cabeza del texto.)
Val
e n e l V I L c e n t e n a r i o de l a i n v e n -
c i ó n de s u s a g r a d a i m a g e n .
menor.
0
S u s c r i t a p o r D . J a v i e r G a z t a m b i d e en A l -
de F e d e r i c o G a r c í a C a r b a l l o P l a z a M a y o r , n u m . 28 1884.
c a l á de H e n a r e s , 5 de S e t i e m b r e de 1883. S e refiere a l t r a b a j o e n l o s días f e s t i v o s . Reglamento
de
O c h o h o j a s en 8.° m e n o r , en p a p e l de color. E s u n p r o g r a m a de l o s festejos.
l a sociedad
dramática L i e d e r k r a n z establecida en A l c a l a de H e n a r e s , {Grabado.) A l c a l á de H e n a r e s I m p . de F . G a r c i a ; I m a g e n 10.
1883.
2166.
B i b l i o t e c a de l o s A n a l e s de
otología y laringología.
F o r m u l a r i o de
l a s e n f e r m e d a d e s de l a g a r g a n t a p o r D . F e d e r i c o T o l e d o A l c a l á de H e n a r e s , I m -
23 p á g i n a s y u n a b l a n c a , e n 1 6 .
0
p r e n t a d e F . G a r c i a : — I m a g e n 10.
E l r e g l a m e n t o c o n s t a de 84 a r t í c u l o s , que
1884.
Prólogo.—Texto.
no s o n p o c o s t r a t á n d o s e de s u a s u n t o .
40 p á g i n a s en 4 .
1884. 2164.
(Escudete de
la ciudad.) A l c a l á de H e n a r e s I m p r e n t a
U n a p á g i n a y 3 b l a n c a s , en 4 .
2163.
S i n g u l a r e s festejos c o n q u e l a
c i u d a d de A l c a l á de H e n a r e s o b s e q u i a r á
0
1885.
E l Complutense. Semanario
p o l í t i c o y de i n t e r e s e s m o r a l e s y m a t e r i a les. Ilustración, progreso y m o r a l i d a d . C a d a número c o n s t a b a de dos h o j a s de á
"
2167.
L a Magistral
de A l c a l á y l a
d i ó c e s i s de M a d r i d p o r D . E s t e b a n
Aza-
ñ a y C a t a r i n e u . E x - A l c a l d e de l a C i u d a d de A l c a l á d e - H e n a r e s , C a b a l l e r o de
la
cuatro columnas, y comenzó á salir á l u z ,
R . y D i s t i n g u i d a O . de C a r l o s I I I ,
b a j o l a d i r e c c i ó n d e D . F é l i x P u e b l a , en 18
d e A d m i n i s t r a c i ó n C i v i l , S o c i o de l a de
de M a y o de 1884 en l a i m p r e n t a de G a r c í a
Escritores y
C a r b a l l o . D e s d e 17 de A b r i l de 1885 á 17
Científicas y L i t e r a r i a s .
de J u n i o d e l m i s m o se i m p r i m i ó en G u a d a -
calá.)
l a j a r a , y v o l v i ó á l a i m p r e n t a de en A l c a l á .
El Complutense
El Ancora
Alcalá
Librería
de
Gefe
A r t i s t a s y de o t r a s v a r i a s
(Escudete de Al-
de H e n a r e s . F.
Garcia:
Imprenta Plaza
y
Mayor
i885. c e s ó de p u b l i c a r s e en f i n
de N o v i e m b r e d e 1885; r e a p a r e c i ó á p r i n -
Texto.—Ilustraciones.
c i p i o s d e l año s i g u i e n t e , p e r o de t a m a ñ o
20 p á g i n a s de p r i n c i p i o s y t e x t o , 3 de
6oi
ilustraciones con numeración r o m a n a y u n a b l a n c a ; e n 4.
2171.
0
C o m e n t a r i o s teóricos y prác-
ticos sobre l a patología del oido. P o r e l
F e c h a d a en 16 de E n e r o de d i c h o a ñ o . E l
D r . D . P . V e r d ó s P r o f e s o r l i b r e de O t o -
autor hace una calurosa y erudita defensa
logia y
de l a M a g i s t r a l , t e m i e n d o que e l e s t a b l e c i m i e n t o d e l a d i ó c e s i s de M a d r i d o c a s i o n a s e s u s u p r e s i ó n , y p r o p o n e t r e s m e d i o s de o b -
t o . A l c a l á de H e n a r e s
v i a r l a s d i f i c u l t a d e s que se o p u s i e s e n á l o s deseos de l o s a l c a l a í n o s y a u n á l o que p u d i é r a m o s l l a m a r m a n d a t o s de l a h i s t o r i a .
R i n o l o g i a etc. etc.
P r i m e r fas-
c í c u l o . C o n figuras i n t e r c a l a d a s e n e l t e x i885.
E s t a o b r a c r e o q u e e s t á i m p r e s a en G u a dalajara, en l a i m p r e n t a P r o v i n c i a l . 98 p á g i n a s y u n a h o j a de í n d i c e , en 4 .
L a s ilustraciones contienen muchas noticias
0
h i s t ó r i c a s a c e r c a de l a M a g i s t r a l y de l a c i u d a d e n que e x i s t e .
Se i m p r i m i e r o n en
1886.
M a d r i d o t r o s o p ú s c u l o s , entre e l l o s u n o m u y n o t a b l e de D . I g n a c i o M . E s p e r a n z a . 2168.
2172.
P a n e g í r i c o de S a n F e l i p e N e -
r i , f u n d a d o r de l a C o n g r e g a c i ó n d e l O r a t o r i o , p r e d i c a d o e n s u i g l e s i a de de H e n a r e s e l d í a 26
Alcalá
de M a y o de i 8 8 3 ,
p o r D o n J u a n J o s é de L e c a n d a , p r e s b í t e ro de d i c h a C o n g r e g a c i ó n . A l c a l á de H e n a r e s : E l A n c o r a , I m p r e n t a de J . T o r r e n o v a . S a n F e l i p e , n ú m . 5, b a j o . 19 p á g i n a s y u n a b l a n c a , en 4 .
1885.
Discurso pronunciado el dia
25 de M a r z o de 1886
Oración
á María
(Al frente del texto. Al pie:)
Esteban
I l t r e . A y u n t a m i e n t o . . . e n e l acto de i n a u g u r a r l a p r i m e r a E s c u e l a de P á r v u l o s , á cargo
del profesor
D o n José
(Escudete de la ciudad.)
Fornell.
Alcalá de H e n a -
r e s T i p o g r a f í a de « L a C u n a de C e r v a n t e s : » P l a z a M a y o r , 28.
1886.
0
14 p á g i n a s e n 4 . 2169.
por D o n
A z a ñ a , Alcalde, Presidente del E x c m o . é
0
Santísima. Alcalá.—Imp.
de E l A n c o r a , S . F e l i p e , 5 .
2173.
Miscelánea.
Bocetos
rios por el presbítero D . T o m á s
U n a h o j a , i m p r e s a en u n a c a r a , en
8.°
literaDispier-
to y G ó m e z , B e n e f i c i a d o de l a i n s i g n e i g l e s i a M a g i s t r a l de A l c a l á de H e n a r e s ,
menor, con orla. L l é v a l a f e c h a de 16 d e J u l i o d e 1 8 8 5 .
y P r e d i c a d o r de S u M a g e s t a d . A l c a l á de
2170.
nova,
H e n a r e s : E l A n c o r a , I m p . de J . T o r r e R e g l a m e n t o para el sosteni-
m i e n t o d e u n a p i a r a de c a b a l l e r í a s
S a n F e l i p e , 5, b a j o .
1886.
aco-
Labradores
Dedicatoria á D . Manuel Ibarra, e x - d i -
s e g ú n d i s p o s i c i ó n de l a s j u n t a s c e l e b r a d a s
putado á C o r t e s . — A los lectores.—Invoca-
e n 29 de J u n i o de 1881
ción á l a V i r g e n d e l V a l . — T e x t o . — I n d i c e .
gidas por l a Asociación
b r e d e 1884,
de
y 23 de N o v i e m -
redactado de c o m ú n
acuer-
d o , p o r l o s s e ñ o r e s D o n M a n u e l de C a l zada, D o n Jesús Alonso, y D o n Manuel Mateo,
n o m b r a d o s a l efecto.
Henares:
El
Torrenova,
Ancora, San
Alcalá
Imprenta
Felipe, núm.
5,
de
de J.
155 p á g i n a s , u n a b l a n c a y 2 h o j a s de í n dice; en 4.
0
Composiciones en prosa y verso. U n a de e l l a s se refiere á l a V i r g e n d e l V a l , p a t r o n a de A l c a l á , y o t r a á l a s g l o r i a s de A l c a l á . E l a u t o r es a l c a l a í n o .
bajo.
i885. S i e t e p á g i n a s y u n a b l a n c a , en 8.° m e n o r .
2174.
Gazeta Complutense. Revis-
t a p r o v i n c i a l de l o n e c e s a r i o , útil y a m e -
602 no
para los pueblos y
los particulares.
2176.
A
los r e p u b l i c a n o s federales
(Ala cabeza
A ñ o p r i m e r o . T o m o I . A l c a l á de H e n a -
de esta c i u d a d y su distrito.
r e s : I m p r e n t a de E l A n c o r a , S a n F e l i p e ,
del texto. Al fin:)
5, b a j o .
C u n a de C e r v a n t e s » p l a z a M a y o r , 28.
1886.
E m p e z ó á p u b l i c a r s e en A l c a l á e n 7 de E n e r o de 1886,
semanalmente, y su p r o s -
p e c t o l l e v a l a f e c h a de 27 de D i c i e m b r e a n -
A l c a l á . — I m p . de
«La
U n a hoja en folio, escrita p o r una cara. F i r m a e l C o m i t é y l l e v a l a d a t a de 7 de M a y o d e 1886.
t e r i o r , t e r m i n a n d o c o n e l n ú m . 25, c o r r e s p o n d i e n t e á 24 de J u n i o de d i c h o a ñ o , y c o n un
1887.
a p é n d i c e . F o r m a en t o t a l l a c o l e c c i ó n
un tomo en 4.
0
de 408 p á g i n a s .
S u dignísimo director, el ilustrado c o m plutense D . Ignacio Martín E s p e r a n z a , h i zo u n a o b r a l a u d a b l e c o n esta p u b l i c a c i ó n , que respondía c o n toda
fidelidad
á su p r o -
g r a m a . Contiene algunos artículos histórico-locales curiosos. 2175.
A l o s e l e c t o r e s d e l d i s t r i t o de
dacción del periódico local, L a C u n a Cervantes.
c h a d o e n A l c a l á , i . ° d e S e t i e m b r e d e 1886. S i n l u g a r , año n i i m p r e n t a , p e r o i m p r e s o ert A l c a l á , según m e d i c e n . R e c o m e n d a b a la candidatura d e l ciudadano Sotero P a s -
en de
(Escudete de la ciudad.) A l c a l á
de H e n a r e s . I m p r e n t a de « L a C u n a
de
1887.
12 p á g i n a s en 4. , c o n v a r i a s l á m i n a s m e dianas y u n p l a n o . 0
0
E s u n manifiesto del Comité federal, f e -
cual y Acebedo.
Pequeña guia del viajero
C e r v a n t e s . » P l a z a M a y o r 28.
A l c a l á - C h i n c h ó n . (Al frente, del texto.) U n a p á g i n a en 4 .
2177.
A l c a l á de H e n a r e s P u b l i c a d a p o r l a R e -
2178.
R e g l a m e n t o de L a
Amistad
C o m p l u t e n s e sociedad de socorros
mu-
t u o s d e A l c a l á d e H e n a r e s . A l c a l á de H e n a r e s : E l A n c o r a : I m p r e n t a de J . r e n o v a , c a l l e M a y o r 109. 16 p á g i n a s e n 4 .
0
1887.
Tor-
SIN
2179.
A Ñ O D EI M P R E S I Ó N .
A los complutenses E l es-
A c e r c a d e esta poesía se p u b l i c ó u n a c r í -
t i c a e n e l Memorial literario d e 1806, t o -
cándalo de l o s consumos.
m o V , p á g i n a s 321-332, firmada p o r J . M . H o j a e n g r a n f o l i o , d e t r e s c o l u m n a s , es-
de C .
crita por el haz. E s un impreso clandestino denunciando ciertos abusos y fraudes. T e r m i n a con una lista de comerciantes defraudadores y otra
2183.
Complutenses.
(Al frente del
texto.) H o j a e n folio, á dos columnas, s i n l u g a r
de e m p l e a d o s e n c u b r i d o r e s .
ni año.
2180. Cervantes.
(Grabadito.) A l a p a t r i a d e
(Al frente del texto.)
Texto.—Notas.
E s u n a alocución r e l a t i v a á l a t r a s l a ción d e l a s c e n i z a s d e C i s n e r o s y N e b r i j a al llamado Panteón N a c i o n a l de M a d r i d , traslación
á q u e se o p u s o c o n f o r t u n a e l
C u a t r o h o j a s s i n f o l i a r , e n 4. , s i n l u g a r
vecindario todo. Contiene e l mensaje d i r i -
n i a ñ o , f e c h a d a s e n A l c a l á , 22 d e A b r i l d e
g i d o c o n este fin a l G o b i e r n o e n 2 d e J u n i o
1867.
d e 1869. R e d a c t ó este n o t a b l e
0
C o m p o s i c i ó n p o é t i c a leída e n u n a f u n -
documento
D . Ignacio Martín E s p e r a n z a .
ción dramática en loa de C e r v a n t e s en d i c h o día y c i u d a d . F u é s u a u t o r D . A n d r é s Bailó y Echevarría.
2184.
L a j u n t a de p r o p a g a n d a p a r a
l a o b s e r v a n c i a de l o s d i a s f e s t i v o s . A l o s Complutenses.
2181.
A v e María Purísima: s i n p e -
c a d o c o n c e b i d a . C o l e c c i ó n de t a b l a s p a r a uso y egercicio de los discípulos d e l m a e s tro profesor de primeras letras D . M a r i a n o C o n c e p c i ó n C a l l e j a , e n A l c a l á . (Este
U n a página y u n a en b l a n c o , en f o l i o , s i n lugar n i año, pero de hace pocos. 2185.
M u e s t r a r i o de l a i m p r e n t a del
procurador G a r c i a C a r b a l l o . Alcalá de
título debajo del monograma coronado de Henares. María.)
I m p . de l a C u n a de C e r v a n t e s .
E n 4. , s i n f o l i a r , p o r t a d a d e c o l o r y m u 0
O c h o h o j a s e n 4. , s i n l u g a r n i a ñ o . P a 0
rece i m p r e s o e n e l p r i m e r t e r c i o d e este siglo, probablemente por A m i g o . 2182.
Composición poética a l c o m -
bate n a v a l d e l 21 de Octubre de i 8 o 5 p o r u n P r o f e s o r d e l a U n i v e r s i d a d de A l c a l á de H e n a r e s . E n A l c a l á ,
en l aI m -
prenta de l a V i u d a de López é H i j o s e n Compañía.
c h a labor tipográfica. 2188.
Neptuno Establecimiento h i -
droterápico c a s a de b a ñ o s n a t u r a l e s y m i nero-medicinales calle de Santiago. A l calá
de H e n a r e s .
(Al fin:)
Alcalá:—•
I m p r . de « L a C u n a de Cervantes» p l a z a M a y o r 28. U n a h o j a en folio, á dos columnas, s u s -
604 c r i t a p o r l o s p r o p i e t a r i o s y médico d e l n u e -
Henares,
i m p r e n t a de M a n u e l
Amigo.
vo establecimiento.
2187.
N o v e n a de N u e s t r a
de l a V i c t o r i a , y f a v o r e s que el Todopoderoso
ha
Señora
8o p á g i n a s e n 8.°, s i n año de l a i m p r e sión, p e r o es de este s i g l o .
extraordinarios concedido por
i n t e r c e s i ó n de l a m i s m a S e ñ o r a ,
que
se
v e n e r a en el C o l e g i o de M i s i o n e s de l a O b s e r v a n c i a de N u e s t r o P a d r e S a n F r a n c i s c o , s i t o e n l a v i l l a de V i l l a r e j o de S a l -
2188.
R e v i s t a del Ateneo
Complu-
t e n s e . T o m o I . A l c a l á de H e n a r e s 20 de Noviembre. Núm.
1.
N o h e v i s t o m á s número que é s t e , que
vanés, compuesta por el R . P . F r . D o -
sólo c o n t i e n e u n d i s c u r s o i n a u g u r a l d e l P a -
m i n g o P a r r o n d o , M i s i o n e r o apostólico
y
dre D . J u a n J o s é P e ñ a , e s c o l a p i o .
de
13 páginas y una blanca, en 8 . °
Guardian
de d i c h o
Colegio. Alcalá
A D D E N D A .
2189. Ex
Jhesus. Pentarci. Gramática.
pricipu^ priuilegio. N e quis alius i n
H y s p a n i a aut excudat aut vendat. A n n o . M i l l e n o . Quingeteno. ac D u o d e n o . C o m pluti i m p r e s s u m suscipe lector opus.
L a p o e s í a l a u d a t o r i a de H e r r e r a t e r m i na así: O foelix lector foelicia témpora nactus: Q u a e nos n o n longo t e m p o r e : disce b r e u i .
(Es-
L i b r o curioso y de singular rareza, n o t a cudo pequeño del impresor, y en derredor esble también por su perfección tipográfica. tas palabras: ¿fr Arnaldus. ¿fr ¿fr Guillermus. ifr ¿fr Brocarius. ¿fr ¿fr Impressor. ¿fr Perteneció á la Biblioteca del Duque de Osuna. Portada con orla de ramajes.) 2190.
C o n s t i t u c i o n e s de l a
congre-
E l H e r r a r i e n s e a l lector: dísticos latinos
g a c i ó n d e S a n c t B e n i t o de V a l l a d o l i d c o -
(á l a v u e l t a de l a p o r t a d a ) , s e g u i d o s de u n a
p i l a d a s d é l a s d e f i n i c i o n e s a n t i g u a s de l o s
e s t a m p i t a de S a n P e d r o y S a n P a b l o , c o n
capitulos generales y en algunas cosas de
sus n o m b r e s á l o s l a d o s , t o d o d e n t r o de u n a
n u e u o declaradas y añadidas co
orla.—Texto.
d a d de n u e s t r o M . S . P . P i ó I I I I . y p o r
E n 4. , l e t r a gótica, s i n f o l i a r , signatura 0
A-D
de á 4 hojas, menos l a última que l l e -
v a 6, c o n a l g u n a s l e t r a s de a d o r n o , s i n r e clamos. Excelente impresión. E l autor era P e d r o Pentarco,
«Sydera-
tus.» D e f i n e l a g r a m á t i c a de esta m a n e r a : «Grammatica
est
scientia recte
loquedi,
r e c t e i n t e l l i g e d i , et r e c t e c o m p o n e n d i , e x d o c t i s s i m o r u m v i r o r u m u s u atque a u c t o r i t a t e c o l l e c t a . » D i v i d e e l a r t e en t r e s p a r t e s : r e g l a s , i m i t a c i ó n y e j e r c i c i o , q u e , según é l , pueden llamarse metódica, histórica y prác-. t i c a , a u n c u a n d o en este l i b r o s ó l o t r a t a de la primera parte. L a obra contiene varias divisiones á m a nera de capítulos, casi sin separación t i p o g r á f i c a , y está e s c r i t a en p r o s a y v e r s o l a t i n o s , s i n d u d a p a r a q u e c o n a y u d a de esta ú l t i m a f o r m a q u e d a s e n m e j o r en l a m e m o r i a las reglas gramaticales.
autori-
m á d a d o d e s u M a g e s t a d . (Imagen de San
Benito, grabada en madera.) I m p r e s s o e n A l c a l á d e H e n a r e s , e n c a s a d e P e d r o de R o b l e s y F r a n c i s c o de C o r m e l l a s . Al
l e c t o r . — T a b l a de m a t e r i a s . — I d e m
alfabética.—Auto de intimación d e l breve de S u S a n t i d a d . — T e x t o . 10 h o j a s de p r i n c i p i o s y 82 f o l i a d a s e l r e s t o ; e n 4.
0
A l f o l i o 64 l l e v a u n a p o r t a d a que d i c e : « L o que se a o r d e n a d o y t r a t a d o
acerca
d e l o s estados d e l a s c a s a s d e n u e s t r a c o n gregación auiendo los visto y examinado según c o m o d e b a x o d e j u r a m e n t o v i n i e r o n de l a s d i c h a s c a s a s sacados p o r p r o u i s i o n deste a y u n t a m i e n t o es l o s i g u i e n t e . » (Ima-
gen de San Benito.) H a y u n a e d i c i ó n de B a r c e l o n a , 1528, p o r
6o6 R o s e m b a c h , y o t r a d e l m i s m o l u g a r , 1575,
te á S a n G r e g o r i o , obispo de C o m p l u t o e n
por Pedro Malo.
l o s p r i m e r o s siglos de l a Iglesia. N o creo q u e e x i s t a , á n o ser o p ú s c u l o d e p o c o f u s t e ,
Biblioteca universitaria de Valladolid.
2191.
Catonis
libellvs
Avrevs
d e q u e n o se h a h e c h o c a s o y q u e p u e d e de
considerarse como perdido.
prseceptis vitas c ó m u n i s , q u i i n s t i t u e n d i s p u e r i s a p r i m é v t i l i s est,
&
c u m licentia
2194.
e x c u s s u s . f Emblema del impresor de una Rector mano con la barrena.) C o m p l v t i E x c u d e b a t I o a n n e s á L e q u e r i c a . 1576.
Expen-
sis I o a n n i s G u t i é r r e z . E l editor a l D r . Majuelo (empieza á la
Jesús, Maria, Joseph. Defen-
sa canónica del auto, p o r el que el S e ñ o r de l a U n i v e r s i d a d de A l c a l á , c o n
acuerdo de
s u A s s e s o r , se d e c l a r ó
Privativo, y Competente,
en
Juez
razón
del
perjuicio, y sobre l a desmembración
de
los Frutos, y Rentas
la
d e l C o l e g i o de
v u e l t a de l a portada): Alcalá, p r i d i e i d u s
C o m p a ñ í a de J e s ú s de e s t a C i u d a d , des-
Octubre
estimando
1564.—Texto.
16 h o j a s f o l i a d a s d e s d e l a c u a r t a , s i g n a t u r a A-B,
letra r e d o n d a , alguna i n i c i a l de
la
declinatoria
de N a v a l c a r n e r o .
a d o r n o , e n 8.° m e n o r . C o m p r e n d e los dísticos de Catón, d i s t r i buidos en cuatro l i b r o s .
introducida
p o r l a J u s t i c i a , y R e g i m i e n t o de l a V i l l a
(Portada con orla.)
22 h o j a s e n f o l i o , s i n l u g a r n i a ñ o , p e r o i m p r e s o en A l c a l á . E s t e p a p e l se r e f i e r e a l a s u n t o d e l a n t e -
Biblioteca de San Isidro.
r i o r , así c o m o e l siguiente. S e i m p r i m i e r o n 2192.
Catonis. Libellvs
a v r e v s de
praeceptis vitae c o m m u n i s q u i instituend i s p u e r i s a p p r i m e v t i l i s est, centia excussus.
diado.)
otros papeles tocantes a l p l e i t o , pero los creo impresos en M a d r i d . Bibliotecas Nacional y de la Universidad Central.
& cum l i -
(Monograma de Jesús ra-
Compluti. Ioannis Iñiguez á L e -
q u e r i c a E x c u d e b a t . A n n o . 1576. t a de l a b i u d a de L u y s
A
cos-
Gutiérrez.
por l a I g l e s i a M a g i s t r a l de Alcalá.
1563. 11 p á g i n a s y u n a b l a n c a , e n f o l i o , s i n t í -
— L i c e n c i a a l l i b r e r o : 21 d e A b r i l d e 1567.
tulo, lugar n i año.
—Texto.
C o m p r e n d e u n a relación histórica de los
E n 8.°, s i n f o l i a r , l e t r a r e d o n d a , s i g n a t u r a A-B
de á 8 h o j a s . E d i c i ó n d i s t i n t a de
derechos de d i c h a i g l e s i a p a r a l a e x p r e s a da nominación, y e m p i e z a con las palabras
la anterior.
siguientes: «Eminentissimo Señor: Erigió
Biblioteca Nacional. 2193.
Representación hecha a l A r -
c i ó n p a r a e l c u r a t o de T o r r e j o n de A r d o z
L u i s Gutiérrez, librero, al D r . Majuelo: Alcalá, en las kalendas de F e b r e r o
2195.
z o b i s p o de T o l e d o a c e r c a de l a n o m i n a -
en I g l e s i a C o l e g i a l l a a n t i q u i s s i m a P a r r o -
M e m o r i a l de los c i n c o santos
de Alcalá, por D . G r e g o r i o T a m a y o
y
q u i a de S . Iusto y P a s t o r desta V i l l a
Biblioteca de la Academia de la Historia.
Mendoza. L o menciona Portilla
pluto, t o m o I , p á g . 523),
de
V . Em...»
(Historia de Com-
2196.
^
R e a l Cédula de S .
M .
y
a u n q u e n o l o h a S e ñ o r e s d e l C o n s e j o , p o r l a q u e se m a n -
v i s t o . T a m a y o de S a l a z a r lo c i t a c o m o i m -
d a que á los Obligados Salitreros D e p e n -
p r e s ó , y p a r e c e q u e se r e f i e r e p r i n c i p a l m e n -
d i e n t e s de F á b r i c a s y M o l i n o s d e P o l v o -
607 r a de todo el R e y n o ,
se l e s c u m p l a n ,
l a s v e n t a s h e c h a s y q u e se h i c i e r e n
en
y
c o n f o r m i d a d á sus R e a l e s
Decretos
de
p r i v i l e g i o s q u e les e s t á n c o n c e d i d o s , d e -
d i e z y n u e v e de S e t i e m b r e
de m i l sete-
guarden,
y
observen
las
exenciones
clarándoles igualmente por libres y exen-
c i e n t o s n o v e n t a y o c h o , destinando el so-
t o s , n o s o l o d e l a l i s t a m i e n t o de Q u i n t a s ;
brante p a r a l a Amortización
s i n o t a m b i é n d e l r e e m p l a z o de M i l i c i a s .
mos V a l e s . Y encarga S. M . al
Año
(Escudo real)
1794.
E n Alcalá:
en q u e
l a i m p r e n t a de D o n Isidro L o p e z .
R e a l P e r s o n a c u i d e de l a e x e c u c i o n d e l
S a n L o r e n z o , á 15 de O c t u b r e
de
1794. .2197.
P r a g m á t i c a sanción en fuer-
z a de l e y , p o r l a q u a l r a t i f i c a s u M a g e s t a d , y e n c a s o n e c e s a r i o de s u p r o p i o m o Vales
R e a l e s de l a s siete c r e a c i o n e s p u b l i c a d a s h a s t a e l d i a u n a d e u d a l e g í t i m a de l a Monarquía: responsable
á ella en
todos
tiempos la Monarquía m i s m a ; y obligad a l a C o r o n a á p a g a r sus intereses.
Con-
s i g n a S . M . á este e f e c t o v a r i o s a r b i t r i o s antiguos y modernos, con cuyo producto h a n de s a t i s f a c e r s e t a m b i é n l a s V i n c u l a ciones,
sistema
M e m o r i a s , Obras pias & c .
por
a d m i n i s t r a t o r i o que
ha
tenido á bien aprobar para l a consolidac i ó n de l o s V a l e s R e a l e s .
real) d e 1800.
t u y c i e r t a c i e n c i a d e c l a r a ser l o s
Consejo
b a x o l a i n m e d i a t a a u t o r i d a d de s u
nuevo
C u a t r o h o j a s en f o l i o . En
de l o s m i s -
Año
(Escudo
E n Alcalá en l a O f i c i n a de
la Real Universidad. 14 h o j a s s i n n u m e r a r , en f o l i o . 2198.
Saynete,
titulado H e r i r
pol-
l o s m i s m o s filos: r e p r e s e n t a d o e n l o s t e a tros de esta C o r t e , p a r a n u e v e personas.
(Adovnito.) d e 1800. brería
C o n licencia: E n Alcalá: año
Se h a l l a r a en M a d r i d en l a L i de D o n I s i d r o L o p e z , c a l l e de l a
C r u z , f r e n t e de l a N e v e r í a n ú m . 3 . 15 p á g i n a s y u n a b l a n c a , en 4 . , á dos c o a
lumnas.
APÉNDICE.
NOTICIAS ACERCA DE LOS IMPRESORES DE A L C A L A .
P o c o c u i d a d o s o s l o s i m p r e s o r e s de todos t i e m p o s de c o n s i g n a r e n l o s l i b r o s que daban á l a estampa noticias y documentos relativos á su propia v i d a , el erudito y el bibliógrafo apenas p u e d e n a v e r i g u a r cosa a l g u n a t o c a n t e a l o r i g e n , v i d a y f a l l e c i m i e n t o de esos g r a n d e s cooperadores de l a c u l t u r a u n i v e r s a l . E n los áureos t i e m pos de l a t i p o g r a f í a c o m p l u t e n s e , c u a n d o r e i n a b a n en e l l a l o s B r o c a r , E g u i a , A n g u l o y o t r o s , sus i n c l i n a c i o n e s l i t e r a r i a s , f o m e n t a d a s p o r e l t r a t o c o n l o s h o m b r e s m á s i n s i g n e s de l a c é l e b r e A c a d e m i a , de los colegios y casas r e l i g i o s a s , les d a b a n a l i e n t o s p a r a d e c i r a l g o de sí m i s m o s , a u n q u e no en l a m e d i d a que f u e r a de d e sear p a r a satisfacer h o y n u e s t r a c u r i o s i d a d l e g í t i m a , escogiendo p a r a e l l o c o m o l u g a r p r o p i c i o las n o t a s de l a i m p r e s i ó n , l o s c o l o f o n e s , a l g u n o s p r e l i m i n a r e s , y e n caso m á s f e l i z , p o r ofrecer h o l g u r a , las epístolas n u n c u p a t o r i a s d i r i g i d a s á sus a m i gos y v a l e d o r e s . U n e s t u d i o d e t e n i d o de s e m e j a n t e s d o c u m e n t o s podrá d a r n o t i c i a sobre l a v i d a y l a b o r p r o v e c h o s í s i m a s de esos i m p r e s o r e s , s i n g u l a r m e n t e de l o s d e l s i g l o x v i , p o r que d e s p u é s , c u a n d o , m a r c h a n d o á l a p a r l a i m p r e n t a y las letras y c i e n c i a s , c a m i n a b a n á l a d e c a d e n c i a , dejaban m á s apretadas l a s t i n i e b l a s que o s c u r e c e n esta r a m a de l a erudición bibliográfica, l u c i e n d o s ó l o , c o m o r a y o p e r d i d o de t e n u í s i m a l u z , a l gún r a s g o i n s i g n i f i c a n t e de l a biografía de a q u e l l o s h o m b r e s , c u y a s prensas t a n t o c o n t r i b u y e r o n á l a g r a n d e z a i n t e l e c t u a l de E s p a ñ a . N o se e x t r a ñ e , después de l o d i c h o , que p u e d a y o ofrecer t a n pocas n o t i c i a s en las p á g i n a s que s i g u e n . A u n a s í , h a n sido r e c o g i d a s t r a b a j o s a m e n t e
y puestos los
ojos c o n m a y o r e m p e ñ o en otros aspectos de m i o b r a . P e r o creo que h a n de ser b i e n v i s t o s d e l l e c t o r c u r i o s o y benévolo los datos s i g u i e n t e s . D o y , después d e l n o m b r e de c a d a i m p r e s o r , las fechas c o m p r e n s i v a s d e l a ñ o en que e m p e z ó á trabajar en A l c a l á de H e n a r e s y de aquél en que y a consta q u e n o i m p r i m í a , a t e n i é n d o m e , p a r a c o n s i g n a r a m b o s datos c r o n o l ó g i c o s , á m i s p r o p i a s i n v e s t i g a c i o n e s y n o á l a s ajenas.
39
6 i o
LANZALAO
POLONO.
I5O2 Á i5o5
(i).
A u n c u a n d o c a s i s i e m p r e se l l a m a b a d e este m o d o , a l g u n a s v e c e s h i z o c a s t e l l a n o s u n o m b r e , e m p l e á n d o l o e n esta f o r m a : L a d i s l a o ó E s t a n i s l a o . E n S e v i l l a se h i z o n o t a r m u c h o a s o c i a d o á o t r o i m p r e s o r a l e m á n , M e n a r d o U n g u t , c o n q u i e n e s t u v o en c o m p a ñ í a lo m e n o s desde 1491 h a s t a 1499, ó, según M é n d e z , h a s t a 1500. P e r o y a en A b r i l de 1502 i m p r i m í a solo e n d i c h a c i u d a d e l
Manual de doctrina, de F e r n á n d e z S a n t a e l l a , y e n este
m i s m o año se t r a s l a d ó á A l c a l á . E n t r e l o s e r r o r e s que se h a n c o m e t i d o a l h a b l a r d e l a i n t r o d u c c i ó n d e l a r t e e n A l c a l á figura
e l de M i t t a i r e , q u e s u p o n e o c u r r i ó este suceso e n 1444, y e l m á s c r a s o aún y m e -
nos d i s c u l p a b l e de D . M e l c h o r de C a b r e r a e n s u
Discurso legal sobre la imprenta, q u e a t r i -
b u y e l a r e f e r i d a i n t r o d u c c i ó n n a d a m e n o s q u e a l l i c e n c i a d o V a r e z de C a s t r o , q u i e n v i v i ó en M a d r i d y en e l l a t u v o i m p r e n t a á fines d e l s i g l o x v i . E l v e r d a d e r o i n t r o d u c t o r , c o m o y a p r o b ó e l P . M é n d e z , fué L a n z a l a o P o l o n o e n 1502. N o i m p r i m i ó m u c h o , ó a l m e n o s s o n c o n t a d o s l o s l i b r o s s u y o s que c o n o c e m o s ; p e r o bast a p a r a enaltecer s u m é r i t o t i p o g r á f i c o l a
Vita Christi d e l C a r t u j a n o . S u escudo e r a a s í ,
de a d o r n o s b l a n c o s sobre f o n d o n e g r o :
ARNALDO
GUILLERMO I5II Á
DE BROCAR.
1524.
D e s d e L o g r o ñ o , y c o n s e r v a n d o allí l a c a s a d u r a n t e algún t i e m p o , v i n o á A l c a l á este e m i n e n t í s i m o t i p ó g r a f o , e l m á s i l u s t r e de E s p a ñ a , p u e s t o que n a d i e t i e n e l a g l o r i a de (1)
La primera fecha es inclusive, pero no la segunda.
6i i
haber impreso con maravillosa perfección l a cree fué l l a m a d o p o r Cisneros á Alcalá.
Biblia
Complutense, p a r a c u y a g r a n o b r a s e
L a s recomendaciones
Cardenal gobernador, los elogios que le dirigieron
sus contemporáneos
a l a b a n z a s q u e se t r i b u t a c o n i n g e n u a c a n d i d e z , e l t r a t o A c a d e m i a C o m p l u t e n s e naciente, h a c e n d é él u n a P e d r o C i r u e l o le l l a m a en s u
Astrología
pagarle e l haber costeado d i c h a obra. arte d é l a
imprenta,»
y aun «varón
(1521)
que mereció d e l ilustre
figura
c o n los preclaros varones de l a legendaria y gloriosa en su arte.
«calcógrafo artificiosísimo,» sin d u d a para
É l se t i t u l a b a e n l o s c o l o f o n e s egregio.»
(i), las mismas
[Libelo teológico,
«solertísimo en e l
de Sancho
de
Carran-
z a , 1523.) E r a u n o de los tipógrafos venidos d e l extranjero
que recorrían varias ciudades y d e -
j a b a n en todas e l rastro l u m i n o s o de s u arte: así P a m p l o n a , V a l l a d o l i d , L o g r o ñ o , do y
Alcalá cuentan c o n l i b r o s que él imprimió,
prodigioso, siendo de a d m i r a r l a perfección contar l a
Biblia
Complutense,
creo que el primero que
dio
figuran
y en todas
de sus trabajos,
Tole-
dejó l a s e m i l l a d e l arte entre
los cuales,
auns i n
c o m o m u y excelentes los que h i z o en Alcalá. Y o
á l u z en esta c i u d a d , entonces v i l l a , fué e l rarísimo
Tratado
de el oir misa, d e l T o s t a d o , q u e f u é c o n c l u i d o d e i m p r i m i r e n 26 d e F e b r e r o d e 1 5 n . Arnaldo dejó u n hijo, Juan, que había de honrar su m e m o r i a . U s ó de l o s d o s grandes escudos siguientes, e n e l segundo de l o s q u e se advierte d e l todo el gusto cada vez m á s dominante d e l renacimiento artístico.
6l2
L a leyenda del espacio trapezoidal que va en la parte inferior no es siempre la misma. Algunos dicen que Cisneros trajo de Alemania á Brocar para que dirigiese los trabajos de la Biblia Complutense. No había terminado el siglo xv y ya imprimía Arnaldo en Pamplona y otras ciudades. Su escudo pequeño era así:
6 i
3
H e a d v e r t i d o en a l g u n o de sus escudos ó e m b l e m a s , sobre t o d o en e l pequeño que acabo de t r a n s c r i b i r , ciertas v a r i a n t e s de p o r m e n o r que d e m u e s t r a n l a escasa p e r i c i a de a q u e l l o s g r a b a d o r e s ó s u p o c o c u i d a d o en l a reproducción de l a s p l a n c h a s .
MIGUEL DE EGUÍA. i52i
Á i538.
M i g u e l de E g u í a , de G u í a , de G u y a , que de estos v a r i o s m o d o s se lee e s c r i t o s u n o m b r e , r e v e l a n d o l a i n s e g u r i d a d de l a o r t o g r a f í a tipográfica de s u t i e m p o . V a r ó n v e r d a d e r a m e n t e d i g n o de que b r i l l e s u f a m a p o r h a b e r s i d o m a n t e n e d o r a f o r t u n a d o de l o s p r o gresos tipográficos y de las excelentes c u a l i d a d e s que A r n a l d o G u i l l e r m o de B r o c a r h a bía i n t r o d u c i d o , c o m o p o r a n c h a p u e r t a , en l a i m p r e n t a a l c a l a í n a . S u s p r o d u c c i o n e s son d e l o m á s selecto que puede p r e s e n t a r e l arte en E s p a ñ a , e m b e l l e c i d a s p o r l a g a l l a r d a l e t r a d e - t o r t i s , p o r i n i c i a l e s de a d o r n o de c a r á c t e r a r t í s t i c o , p o r l a h e r m o s u r a de l a s d o s t i n t a s r o j a y n e g r a , p o r l a p u r e z a de l o s t i p o s y l a b u e n a c o n d i c i ó n d e l p a p e l . P u e d e c o n s i d e r a r s e , r e p i t o , c o m o e l h e r e d e r o i n m e d i a t o de A r n a l d o , y en sus m a n o s no p e r d i ó e l arte cosa a l g u n a , a u n c o n s e r v a n d o c a s i s i e m p r e l o s t i p o s g ó t i c o s . Así h a c í a b i e n , s i no es que t u r b a b a s u espíritu algún h u m o de h u m a n a s o b e r b i a , l l a m á n d o s e «bibliógrafo» (colofón de l a Expositio libri misalis, de C i r u e l o , 1 5 2 8 ) ó « c a l c ó g r a f o complutense» ( c o l o -
fón de l a Erudita in davidicos psalmos expositio).
M i g u e l de E g u í a t u v o i m p r e n t a en L o g r o ñ o , d o n d e , entre otras cosas d e m é r i t o , d i o á l u z e l l i b r o de M a r c o P o l o ( 1 5 2 9 ) , y en E s t e l l a , d o n d e publicó en 1 5 4 6
ecclesiasticum, de R o d r i g o de S a n t a e l l a
el
Vocabularium
(1546).
E n e l c u e r p o d e m i o b r a d o y c u e n t a , c o n r e f e r e n c i a á N . A n t o n i o , de u n l i b r i t o que e s c r i b i ó é i m p r i m i ó en A l c a l á , y no es d e e x t r a ñ a r que f u e r a t a m b i é n e s c r i t o r q u i e n v i vía en í n t i m o t r a t o c o n tantos h o m b r e s de l e t r a s , y m a n i f e s t a b a en a l g u n o s p r ó l o g o s ó e p í s t o l a s n u n c u p a t o r i a s de l o s l i b r o s que i m p r i m í a s i n g u l a r e s c o n d i c i o n e s l i t e r a r i a s , p r e s u p o n i e n d o que d i c h o s escritos f u e r a n c o s a p r o p i a s u y a , c o m o es de c r e e r .
JUAN DE BROCAR. I538 Á I56I.
(De rebus gestis CisneriiJ, t e r m i Biblia, le encargó s u p a d r e A r n a l d o G u i -
M u y m o z o e r a aún c u a n d o , según refiere A l v a r G ó m e z nada l a t i r a d a d e l último ó ú l t i m o s p l i e g o s de l a
l l e r m o q u e , v e s t i d o c o n sus m e j o r e s g a l a s , l l e v a s e d i c h o s t r a b a j o s a l C a r d e n a l C i s n e r o s , que se h a l l a b a en A l c a l á . R e c i b i ó a l j o v e n e l p r e l a d o c o n c i e r t a p o m p a , y e l e v a n d o a l c i e l o l o s ojos a g r a d e c i d o s , e x c l a m ó : « G r a t e s t i b i age, s u m m e C h r i s t e , q u o d r e m m a g n o p e r e a m e c u r a t a m a d o p t a t u m finem perduxisti.» E s c e n a v e r d a d e r a m e n t e a d m i r a b l e que e l arte español d e nuestros días h a r e p r e s e n t a d o c o n bastante a c i e r t o . S e g ú n esto, d e b í a y a ser u n h o m b r e h e c h o y d e r e c h o J u a n de B r o c a r c u a n d o m u r i ó s u p a d r e ; p e r o n o r e s u l t a que se encargase a l p u n t o de s u i m p r e n t a , b i e n p o r q u e se d e d i case á l o s e s t u d i o s , b i e n p o r o t r a c a u s a , h a s t a que l a a b r i ó , según m i s a v e r i g u a c i o n e s , no antes d e 1538. H e r e d ó e l p r e s t i g i o de s u p a d r e , y son n u m e r o s o s l o s elogios que de él h i -
614
cieron sus contemporáneos y otros posteriores, debiendo citarse aquí como ejemplo el del célebre Cervantes de Salazar, según se ve leyendo los artículos de esta obra relativos al mismo Cervantes, Justino, Fr. Francisco Ortiz y Juan Pérez, á los cuales remito al lector, así como á lo que dice la Biblioteca de libros raros y curiosos, de Gallardo, tomo II, folio 145. Juan de Brocar no sólo fué escritor, sino que cumplió como hombre de gusto sus obligaciones de tipógrafo (entonces más vivas que en otros tiempos), como pocos lo han hecho. Atendía con singular esmero á la corrección de las obras, y deleita leer sus opiniones en cuanto se refiere á su arte y aun á las bellas letras en los prólogos y epístolas con que adornaba muchos de los libros que salían de su imprenta. Murió en 1552. E l colofón de las Tragedias de Séneca, fechado en 17 de Octubre de dicho año, le supone muerto recientemente, pues dice: «Impressum apud Ioannem Brocarium qui paucis hisce diebus é vita discessit.» Pero, por la nota de la impresión de unas pragmáticas impresas en su casa en 15 de Mayo del mismo año, resulta que ya había muerto, y por tal le dan otras de 4 y de 16 de Junio siguiente. En el colofón de las Partidas del Rey Sabio, que imprimió en 1542, declara que se había aconsejado de personas muy doctas, y que trabajó con mucho esmero para que la impresión saliese correcta, concordando varios manuscritos antiguos. No obstante que murió joven, su casa se conservó hasta 1560. He aquí el escudo que empleó y el cual tiene un alto sentido religioso, pues representa al alma que, fija la vista en la cruz salvadora, lucha contra el mundo, el demonio y la carne, mereciendo la corona ofrecida, como dice la leyenda, «á los que luchan honradamente.»
6.i5
M a s r a r a s v e c e s u s ó de esta l a a l e g o r í a a n t e r i o r , apenas e m p l e a d a en otros l i b r o s , según m i s i n v e s t i g a c i o n e s , que en los d e l m o n j e C i p r i a n o de H u e r g a y en a l g u n o d e l
médico
V a l l e s de C o b a r r u b i a s . J u a n de V i l l a n u e v a , i m p r e s o r c o m p l u t e n s e m á s t a r d e , e m p l e ó e l m i s m o e s c u d o , p o r q u e n o es c a s o r a r o v e r u n m i s m o e m b l e m a ó a l e g o r í a u s a d o p o r d o s ó más impresores. E n cuanto a l escudo a n t e r i o r , ó sea e l de los e n e m i g o s d e l a l m a , creo que l o p u s o p o r p r i m e r a v e z en el
Codex de pcenitentia
de J u a n de M e d i n a . E n u n a advertencia que inserta
a l fin d e d i c h a o b r a J u a n d e B r o c a r , e x p l i c a e l s e n t i d o d e l a a l e g o r í a . L o s
conceptos
de t a n alto p e n s a m i e n t o están perfectamente expresados en e l escudo, c o m o puede a d v e r t i r q u i e n l o e x a m i n a r e . A l g u n a v e z los h a c e n m á s claros las leyendas que v a n e n t o r -
Hostis adest dexíra. Militiaest vita hominis super terram. Leuaqne a parte timendus. P a v e a í%íw sv TW ¿vSuvafjioí v a p.e X p i a r í o . A s í se v e e n e l e s c u d o p u e s t o a l fin d e l Index in universa opera D. Hieronymi, q u e p u b l i c ó A n t o n i o d e H o n c a l a e n c a s a d e B r o c a r
no y que d i c e n así:
e n 3 5 4 5 , a u n q u e es m á s f r e c u e n t e l a f a l t a d e e s a s i n s c r i p c i o n e s . J u a n de B r o c a r imprimió algún l i b r o en Sigüenza, según demostraré a l g u n a v e z , c u a n do a d q u i e r a todas las pruebas de certeza que p a r a a f i r m a r l o en absoluto considero n e c e sarias.
JUAN DE M E Y FLANDRO. I552 Á 1554. F l a m e n c o , que tenía á l a v e z que en A l c a l á u n a i m p o r t a n t e i m p r e n t a en V a l e n c i a , dond e y a a p a r e c e e n 1545 p u b l i c a n d o los
Fueros
(1). F u é b e n e m é r i t o e n s u a r t e ; y a u n q u e e n
A l c a l á no estuvo t a n l a r g o t i e m p o s u i m p r e n t a c o m o en V a l e n c i a , n i de aquélla salieron o b r a s de tanto v a l o r c o m o de ésta, m e r e c e ser c o l o c a d o en p r i m e r a línea p o r l a p u r e z a de sus t i p o s , corrección, l i m p i e z a , buen p a p e l , etc., con que respondió á l a confianza de los autores y editores. S a l v a ofrece algunas noticias de él, y presume que murió h a c i a
1555,
es d e c i r , c u a n d o d e s a p a r e c i ó s u c a s a d e A l c a l á , y n o t a t a m b i é n q u e f u é p a d r e d e t r e s n o t a b l e s i m p r e s o r e s , F e l i p e , P e d r o P a t r i c i o y A u r e l i o . P e l l i c e r , en s u o b r a
traductores españoles,
Biblioteca de
d a del p r i m e r o curiosos datos, y asegura que l a v i u d a de Juan M e y
v o l v i ó á c a s a r s e , y q u e F e l i p e se f u é á T a r r a g o n a , d o n d e p u s o i m p r e n t a a l a m p a r o d e (l)
Éste lo cita Salva; pero también he visto del mismo lugar y año el Grcecarum instituíionum com-
pendium, de Ledesma.
6i6 D . A n t o n i o A g u s t í n . J i m e n o (Biblioteca
de escritores valencianos) t a m b i é n l o m e n c i o n a , y
dice que volvió á V a l e n c i a , de c u y a U n i v e r s i d a d fué catedrático, siendo entonces t r a d u c t o r d e l a s Metamorfosis,
de O v i d i o .
J u a n M e y u s ó de tres escudos; p e r o l o s que y o c o n o z c o sólo c o m o e m p l e a d o s e n A l c a lá y en V a l e n c i a son éstos, de l o s cuales empleó rara v e z el m á s pequeño, c o m o
sucede
e n e l Tractatus sacerdotalis, d e N i c o l á s P í o v e .
ATANASIO DE SALCEDO. i55y
Á i563.
B u e n i m p r e s o r , aunque no m u y fecundo. E r a librero y editor, sobre todo de p r a g m á ticas, desde hacía m u c h o s años, encargando los trabajos, no sólo á J u a n de B r o c a r , en A l c a l á , sino á algún o t r o de f u e r a , c o m o R a m ó n de P e t r a s , de T o l e d o . E r a u n l i b r e r o i n t e l i g e n t e , y á s u d i l i g e n c i a se d e b i ó l a c o r r e c t a e d i c i ó n d e l a s t r a g e d i a s d e S é n e c a , i m p r e s a s p o r J u a n d e B r o c a r e n 1552.
D e e l l o se e n v a n e c í a , a s í c o m o d e s u c u i d a d o d e
p u b l i c a r buenos l i b r o s . A u n siendo i m p r e s o r no dejó e l tráfico de l a librería, c o m o p r u e b a e l c o l o f ó n d e l a r t í c u l o 334 d e este E N S A Y O .
617
ALONSO
MÉNDEZ •
DE ROBLES
,
1558. E n u n a l i c e n c i a d e l a r z o b i s p o C a r r a n z a , f e c h a 4 d e N o v i e m b r e d e d i c h o a ñ o , se d i c e : « P o r q u a t o p o r p a r t e de v o s e l L i c e n c i a d o A l o n s o M é n d e z d e R o b l e s , i m p r e s o r d e l i b r o s en l a n u e s t r a v i l l a d e A l c a l á n o s f u e h e c h a r e l a c i ó n c o m o v o s t e n e y s c o m e n c a d o a i m p r i m i r e n v u e s t r a e m p r e n t a , q u e es l a q u e s o l i a s e r d e J u a n de B r o c a r , v n t r a t a d o . . . » E s t a l i c e n c i a v a a l f r e n t e d e l a Relectio de Sacvamentis, d e M e l c h o r C a n o , i m p r e s a e n A l c a l á v a r i a s veces, u n a de e l l a s en l a oficina de B r o c a r , 1 5 5 8 , y no deja l u g a r á d u d a
sobre
q u e M é n d e z fué i m p r e s o r , y a d e m á s q u e a d q u i r i ó l a o f i c i n a t i p o g r á f i c a de B r o c a r . S i n e m b a r g o , es l a ú n i c a n o t i c i a q u e t e n g o d e é l , y q u i z á j a m á s dio s u n o m b r e c o m o i m p r e s o r . P r e s u m o q u e P e d r o de R o b l e s e r a p a r i e n t e s u y o .
ANDRÉS
DE ANGULO.
I56O Á
1579.
A u n c u a n d o d e é l n o e x i s t a n n o t i c i a s b i o g r á f i c a s , es d e j u s t i c i a e l e n c o m i a r s u n o m b r e c o m o u n o de los mejores i m p r e s o r e s de su época, así p o r l a i m p o r t a n c i a de las obras que p r o d u j o s u i m p r e n t a , c o m o p o r l a excelencia tipográfica que m u c h a s de ellas t i e n e n . E l escudo que empleó, y que v a á continuación de esta n o t a , representa á l a j u s t i c i a pisando el mundo y el demonio y dando limosna á u n pobre, con una leyenda alusiva t o m a d a de S a n M a t e o :
6 i 8
SEBASTIÁN
MARTÍNEZ.
1562 Á i58g. E n los años m e d i o s d e l siglo x v i imprimió m u c h o en V a l l a d o l i d u n S e b a s t i á n Martínez, q u e d e b e ser este m i s m o , q u i e n l u e g o se t r a s l a d ó á A l c a l á , d o n d e e r a v i g o r o s o c o m o n u n c a e l m o v i m i e n t o l i t e r a r i o y c i e n t í f i c o . T e n í a s u i m p r e n t a f u e r a de l a p u e r t a de l o s M á r t i r e s , á l a s a l i d a d e l a c a l l e de L i b r e r o s , n o l e j o s de l a U n i v e r s i d a d . Á v e c e s l l e v ó l o s ú t i l e s de s u o f i c i o á o t r a s p a r t e s , y a s í r e s u l t a i m p r i m i e n d o e n S i g ü e n z a l a Summa
Sacramentornm,
de F r . T o m á s de C h a v e s ( i 5 6 3 ) , y algún o t r o l i b r o ; b i e n q u e h a b i e n d o i m -
p r e s o antes en d i c h a c i u d a d e p i s c o p a l e l
Breviarium Seguntinum
(1552) y repetido l a i m -
presión allí m i s m o en 1 5 6 1 , antes de aparecer en A l c a l á , puede p r e s u m i r s e s i , a u n t e n i e n d o l a c a s a m a t r i z en V a l l a d o l i d , e r a u n i m p r e s o r a m b u l a n t e q u e , á l a p o s t r e , fijó sus prensas en Alcalá. En
1585 h a b í a m u e r t o ; p e r o s e g u í a s u c a s a f u e r a d e l a p u e r t a de l o s M á r t i r e s , c o m o
c o n s t a e n e l c o l o f ó n de
La Poncella,
e d i c i ó n c o m p l u t e n s e , q u e c o r r e s p o n d e a l n ú m e r o 603
d e esta o b r a . Q u i z á , c u a n d o fué desde V a l l a d o l i d á i m p r i m i r en S i g ü e n z a e l
Breviario
d e esta d i ó c e -
sis, se e n t e r ó de q u e en A l c a l á p o d í a h a c e r m á s n e g o c i o q u e e n V a l l a d o l i d . E l l o es que imprimió dicho
Breviario en.
1560, según s u c o l o f ó n , a u n q u e l a p o r t a d a es de
1561,
y que
en a q u e l año a p a r e c e y a i m p r i m i e n d o en A l c a l á .
FRANCISCO CORMELLAS Y PEDRO DE ROBLES. 1563 Á 1566. T r a b a j a r o n j u n t o s en compañía i n d u s t r i a l , s i n que pueda decirse cuál de ellos l l e v a b a l a p r i m a c í a , p o r q u e sus n o m b r e s a p a r e c e n s i n o r d e n r i g u r o s o , esto es, y e n d o c a d a c u a l e l p r i m e r o , según l o s c a s o s . E n el
Libro apologético que defiende la docta pronunciación
( a r t í c u l o 3 4 8 ) , se v e e l e s c u d
s i g u i e n t e ; p e r o c o m o no l o h e v i s t o en ningún o t r o , d u d o s i es d e l o s i m p r e s o r e s ó d e l e d i tor L u i s Gutiérrez; pero de todos modos, h e l o aquí:
6 lo.
JUAN DE VILLANUEVA Y PEDRO DE ROBLES. I565
Á
1567.
A c a s o p o r m u e r t e d e C o r m e l l a s se r o m p i ó l a c o m p a ñ í a q u e t u v o c o n P e d r o de R o b l e s y en e l m i s m o año se u n i ó é s t e á J u a n de V i l l a n u e v a , n o o b s t a n t e q u e J u a n a p a r e c e s o l o en esos m i s m o s a ñ o s a l g u n a s v e c e s . Desde Alcalá trasladaron la casa á Lérida, donde i m p r i m i e r o n ,
Libro de las grandezas de Tarragona,
entre
otras cosas, e l
de P o n s d e I c a r t (1572).
U s a r o n j u n t o s d e l e s c u d o s i g u i e n t e , q u e en e l l i b r o de G a s p a r C a r d i l l o de V i l l a l p a n d o ,
Commentarius in octo libros Phisicorum Aristotelis
(1566), en q u e
figura
sólo e l n o m b r e de
V i l l a n u e v a , v a c o n t e n i d o d e n t r o de u n a c a r t e l a m u y h i s t o r i a d a :
E n otras obras de solo V i l l a n u e v a v a e l m i s m o escudo s i n c a r t e l a .
JUAN
DE VILLANUEVA. I566 Á
1572.
E n estos a ñ o s r e s u l t a á v e c e s t r a b a j a n d o s o l o , a u n e n e l p e r í o d o e n q u e t u v o c o m p a ñía c o n P e d r o d e R o b l e s . Q u i z á é s t e e r a e l f a c t o r i n d u s t r i a l , e l v e r d a d e r o i m p r e s o r , y , sin embargo, e l socio capitalista prescindía d e l nombre de P e d r o p a r a hacer
resaltar
más el suyo propio. A l fin d e l
Epistolario christiano
de F r . A l o n s o de O r o z c o , ñ m p r e s o p o r V i l l a n u e v a
A l c a l á e n 1567, v a e l e m b l e m a s i g u i e n t e d e d i c h o i m p r e s o r , q u e r e c u e r d a e l o t r o q u e t a m b i é n e m p l e ó , a u n q u e es d i s t i n t o :
en
620
E l objeto que lleva el guerrero en la diestra parece ser una calavera. También se apro pió, modificándolo algo, el escudo de Juan de Brocar, y es como sigue:
Alguna vez empleó esteí
621 E s t e e m b l e m a de u n g r i f o r a p a n t e es m u y p a r e c i d o a l que u s a r o n l o s G r i f o s de L y ó n , no e l d e l g r i f o que sostiene de sus g a r r a s u n a b a c o y u n g l o b o , s i n o e l o t r o q u e a p a r e c e s o b r e u n c a m p o ó s u e l o , y d e l que h a y e j e m p l o , c o m o d e l o t r o , en l a o b r a d e E s t e b a n Dolet,
Commentariorum linguce latina;:
L u g d u n i , apud G r i p h i u m , 1536-1538.
FRANCISCO
SÁNCHEZ.
1570. N o c o n o z c o o b r a i m p r e s a p o r é l ; p e r o l a s d o s l i c e n c i a s p a r a las
Coplas
de J o r g e M a n -
r i q u e , h e c h a s en A l c a l á en 1570 p o r A n d r é s d e A n g u l o , e s t á n d a d a s á f a v o r de F r a n c i s c o S á n c h e z , «impresor y l i b r e r o de A l c a l á . » L a ú l t i m a l i c e n c i a es de 23 de M a y o de 1569. P u d i e r a ser e r r o r , p u e s y o h e r a s t r e a d o q u e e n 161:4 h a b í a e n d i c h a c i u d a d u n l i b r e r o llamado así.
J U A N IÑIGUEZ D E L E Q U E R I C A . 1.571
Á
1599.
E s t e i m p r e s o r , u n o de los m á s fecundos de su siglo en A l c a l á , unas veces m e n c i o n a b a l o s d o s a p e l l i d o s y o t r a s c u a l q u i e r a de e l l o s , s o b r e t o d o e l s e g u n d o . P r o d u j o m u c h o s u c a s a , y c o n l o s o t r o s d o s J u a n e s sus c o n t e m p o r á n e o s y c o n v e c i n o s , B r o c a r y G r a c i á n , a b s o r b i ó c a s i p o r c o m p l e t o l a p r o d u c c i ó n de l i b r o s de l a c i u d a d de C i s n e r o s ; b i e n que no t r a b a j ó m u c h o , ó s i l o h i z o fué s i n f o r t u n a , p a r a c o n t e n e r e l m a l g u s t o que i b a i n t r o d u c i é n d o s e , p r o b a b l e m e n t e p o r d o s r a z o n e s : l a p r i m e r a , p o r l a a b u n d a n c i a de l i b r o s que se i m p r i m í a n , y l a s e g u n d a , p o r e l deseo de que costase p o c o s u i m p r e s i ó n . A s í es q u e y a h a y de I ñ i g u e z m u c h a s e d i c i o n e s de p a c o t i l l a , p r e c u r s o r a s de l a d e c a d e n c i a de l a t i p o g r a f í a c o m p l u t e n s e . T a m b i é n i m p r i m i ó f u e r a de A l c a l á : así a p a r e c e en S i g ü e n z a l a
Canonicam
(1582), de P e d r o M a r t í n e z .
Enarratio in B. Judce
A p o c o se t r a s l a d ó á M a d r i d , s i n d e j a r l a c a s a
de A l c a l á , y allí i m p r i m i ó en 1583 y 1584 v a r i a s o b r a s de F r . R o d r i g o de Y e p e s , e n e l m i s m o M o n a s t e r i o de S a n J e r ó n i m o e l R e a l , á que p e r t e n e c í a d i c h o e s c r i t o r . D e b i ó m o r i r en 1599. T u v o t a m b i é n aficiones l i t e r a r i a s , p o r q u e sus h e r e d e r o s i m p r i m i e r o n en M a d r i d , e n 1601, l o s
Sermones funerales en las honras de Felipe II,
«recogidos p o r
J u a n I ñ i g u e z de L e q u e r i c a , i m p r e s s o r de l i b r o s . » E s t a e r a u n a s e g u n d a e d i c i ó n , y e l p r i v i l e g i o c o n c e d i d o á L e q u e r i c a y á V a r e z de C a s t r o l l e v a l a f e c h a de 17 de M a y o de 1599. E n l a t a s a se l e l l a m a «vecino de A l c a l á . » L a p r i m e r a e d i c i ó n es de M a d r i d , e n c a s a d e V a r e z de C a s t r o , 1599. E n 1600 a p a r e c e p u b l i c a n d o e n M a d r i d l a o b r a de P a c h e c o Narváez,
Grandezas de la Espada; p e r o
JUAN 1572
de
creo que había muerto.
GRACIÁN. Á
1578.
C i n c u e n t a y u n a ñ o s d u r ó l a i m p r e n t a de G r a c i á n , v i v o él ó v i v i e n d o s u v i u d a y h e r e d e r o s ; y t a n t a d e b í a ser l a f a m a y f a y o r de que g o z a b a , q u e m u c h o s a ñ o s d e s p u é s d e m o r i r todavía ostentaba su n o m b r e . S i n d u d a a l g u n a h a sido e l i m p r e s o r m á s fecundo de su é p o c a y q u i z á de t o d a s l a s de esta i m p r e n t a c o m p l u t e n s e , a u n c u a n d o m u e r t o
622 él d e c a y ó m u c h o , a l m e n o s s i no en l a c a n t i d a d , en l a c a l i d a d de sus p r o d u c c i o n e s . E r a también l i b r e r o , c o m o l o p r u e b a l a nota de impresión de
La Aüstriada,
de J u a n R u f o .
S e sirvió d e l escudo de J u a n de B r o c a r , que representa e l c o m b a t e d e l a l m a c r i s t i a n a c o n sus enemigos; p e r o c a m b i a n d o las i n i c i a l e s de aquél y p o n i e n d o las s u y a s . C o n m u c h a frecuencia ponía en las portadas u n a e s t a m p i t a r e l i g i o s a ó una l e y e n d a d e l m i s m o car á c t e r . E n u n l i b r o d e J u a n de M o y a , y acaso en algún o t r o , p o n e este e m b l e m a , e l m i s -
m o de los G r i f o s de L y ó n , aunque u n poco v a r i a d a l a l e y e n d a , pues en éstos dice: «Virt u t e d u c e , c o m i t é f o r t u n a . » J u a n de J u n t a , i m p r e s o r de S a l a m a n c a , usó á m e d i a d o s d e l s i g l o x v i este e s c u d o d e l g r i f o s o s t e n i e n d o e l a b a c o y e l g l o b o , p e r o v u e l t o á l a i z q u i e r d a el g r i f o . L o m i s m o S i m ó n de P o r t o n a r i i s , i m p r e s o r en S a l a m a n c a en l a s e g u n d a m i t a d d e l siglo x v i , y P e d r o P a t r i c i o M e y , de V a l e n c i a , que ponía el m i s m o e m b l e m a
á prin-
cipios d e l siglo x v n . E n unos libros de G r a c i a n aparece el grifo m i r a n d o á l a derecha y en otros á l a i z q u i e r d a , s i n inscripción á los lados ó c o n ésta: N V M I N E D V C E
DVCTA
FORTVNA. U s ó a l g u n a v e z , c o m o se i n d i c a e n e l n ú m e r o 483, d e l e m b l e m a d e l a m a n o c o n e l h a l cón entre nubes. E n l a obra de C a r d i l l o de V i l l a l p a n d o ,
Interrogationes naturales,
que imprimió G r a c i a n
en 1573, v a d i c h o escudo conocidísimo, p o r q u e recuerda e l d e l tipógrafo madrileño Juan de l a C u e s t a y de otros i m p r e s o r e s españoles:
P o r lo v i s t o aquellos i m p r e s o r e s no eran m u y escrupulosos en respetarse
mutuamente
el ejercicio de los e m b l e m a s . M u r i ó e n 1587
ó e n 1588.
E n l a d e d i c a t o r i a q u e h i z o d e l a i m p r e s i ó n d e l a Historia de
Teagenes y Cariclea (1587), t r a d u c i d a p o r F e r n a n d o d e M e n a , á D . A n t o n i o P o l o ¡ C o r t e s ,
623 s e ñ o r de E s c a r i c h e ( c e r c a de P a s t r a n a ) , d i c e que tenía u n a s h e r m a n a s en e l C o n v e n t o d e l a C o n c e p c i ó n de a q u e l l a v i l l a , de que era p a t r o n o P o l o . C i t a N i c o l á s A n t o n i o c o m o i m p r e s o en S e g o v i a p o r G r a c i á n
Judo: Taddei canonicam epistolam, 1575, en f o l i o .
ANTÓN
SÁNCHEZ
DE
Enarratio in B. Apostoli
LEYVA.
1577 Á 1579. Imprimió poco. E n t r e ello merece mencionarse el
Tratado contra los malos lenguajes,
de
F r . J u a n de A v i l a .
HERNÁN
RAMÍREZ.
1577 Á 1593. H e r n á n , F e r n á n ó F e r n a n d o , que de estas t r e s m a n e r a s se l l a m a b a , y que c o m o m u c h o s de sus c o m p a ñ e r o s e r a á l a v e z i m p r e s o r y l i b r e r o , c o m o c o n s t a , p o r e j e m p l o , e n e l
Los tres libros, de M a t e o B o y a r d o (1577), l l a m á n d o s e t a m b i é n « t i p ó Comentarios de V i o C a y e t a n o (1583), o b r a s a m b a s p o r é l i m p r e s a s en A l c a l á . Q u i z á e r a m á s l i b r e r o que i m p r e s o r , p u e s e n e l c o l o f ó n de l a Verdadera información de Tierra Santa, de F r . A n t o n i o de A r a n d a (1584), se d i c e q u e fué i m p r e s a p i e de i m p r e n t a de
grafo» y «bibliopola» en los
p o r « P e d r o N a u a r r o , c o m p o n e d o r de l a s u b t i l i s s i m a a r t e de l a i m p r e n t a , en c a s a de H e r nán R a m i r e z , i m p r e s s o r y m e r c a d e r de l i b r o s . » E n el
Dechado de varios subiectos,
de J e r ó n i m o de C o n t r e r a s (1581), i m p r e s o p o r Q u e r i -
no G e r a r d o , e m p l e ó éste e l e s c u d o s i g u i e n t e , que s i n d u d a a l g u n a es p r o p i o de H e r n á n R a mírez, c u y o m o n o g r a m a campea en el centro:
E n el d
e
I
Romancero historiado,
5 5> P 8
u
s
o
e l
de L u c a s R o d r í g u e z , q u e p u b l i c ó R a m í r e z e n A l c a l á , a ñ o
s i g u i e n t e e s c u d o , m a r c a ó e m b l e m a , en c u y o e x t r e m o i n f e r i o r se a d -
vierte al punto su monograma:
624
VIUDA DE JUAN 1578
Á
GRACIAN.
1624.
E n l i b r o s i m p r e s o s en l o s a ñ o s d e 1594 á 1624 figura c o m o i m p r e s o r a , a u n q u e e n r e a l i d a d d e s d e l a m u e r t e d e s u m a r i d o se e n c a r g a s e d e l a c a s a . L l a m á b a s e M a r í a p e r o n u n c a aparece s u n o m b r e en las notas de l a i m p r e s i ó n , d o n d e
figura
Ramírez;
e l de s u m a -
r i d o , c o n l a a d i c i ó n d e « d i f u n t o , » ó «que s a n t a g l o r i a h a y a , » ó á l o m á s e l l a n o se t i t u l a sino v i u d a de J u a n G r a c i a n , siendo difícil a v e r i g u a r s i procedía así p o r p i e d a d á l a m e m o r i a de s u m a r i d o ó p o r r a z ó n c o m e r c i a l . P e r o en v a r i o s p r i v i l e g i o s y l i c e n c i a s de l i b r o s aparece, y a v i u d a , c o m o i m p r e s o r a y editora. I g n o r o s i era única heredera de G r a c i a n ó compartía l a h e r e n c i a c o n otras personas, p u e s v a r i o s l i b r o s se d i c e n i m p r e s o s p o r l o s h e r e d e r o s d e J u a n G r a c i a n e n 1588 y 1 5 8 9 .
i58o Á i583. N o obstante
e l p e r í o d o d e t i e m p o q u e c o m p r e n d e n a m b a s f e c h a s , es este i m p r e s o r
u n o de l o s que m e n o s l i b r o s nos h a n dejado c o m o obras de s u o f i c i n a , p o r l o c u a l ,
y
p o r c o n s t a r de c i e r t o que residió y t u v o i m p r e n t a en M a d r i d , p r e s u m o q u e , ó trasladó m á s de u n a v e z , y no p o r l a r g o t i e m p o , sus prensas á A l c a l á , ó que t o m ó p o r s u c u e n t a a l g u n a i m p r e n t a de l a m i s m a c i u d a d falta de dueño, ó p o r alguna otra c i r c u n s t a n c i a a b a n d o n a d a , ó q u e á l i b r o s de M a d r i d les p u s o , a u n siendo él s u e d i t o r , e l p i e de i m p r e n t a de a q u e l l a otra c i u d a d , opinión á que no m e i n c l i n o en m o d o a l g u n o . Era la
flamenco,
y así lo h a c í a él notar c o n f r e c u e n c i a . E n t r e las obras que i m p r i m i ó en
Jardín espiritual, d e F r . P e d r o d e P a d i l l a , 1 5 8 5 ; Historia de los ritos y costumbres de la China, d e F r . J u a n G o n z á l e z d e M e n d o z a ,
Madrid,
figuran
como m á s notables el
1586
625 e l Tesoro e n 1589. E n el
de varias poesías, d e P e d r o d e P a d i l l a , 1587. S u v i u d a i m p r i m í a y a e n M a d r i d
Dechado de varios subiectos, d e J e r ó n i m o d e C o n t r e r a s , A l c a l á , 1581, Q u e r i n o n o
t u v o r e p a r o en p o n e r en l a p o r t a d a e l escudete de H e r n á n R a m í r e z , que t r a n s c r i b o a l h a b l a r d e este i m p r e s o r .
JUAN GUTIÉRREZ
URSINO.
I586. N o sé s i sería h i j o de L u i s G u t i é r r e z , l i b r e r o y e d i t o r , residente en A l c a l á l o m e n o s d e s d e 1554 á 1570.
Q u i z á , s i fuese c i e r t a m i s o s p e c h a , ensanchó e l c o m e r c i o de s u p a -
d r e d e d i c á n d o s e t a m b i é n á l a i m p r e n t a ; p e r o es l o c i e r t o q u e e n a l g ú n l i b r o a p a r e c e c o m o i m p r e s o r , e d i t o r y m e r c a d e r d e l i b r o s , s e g ú n se v e e n l a firma
Crónica del rey D. Rodrigo. C o n -
m i s sospechas l a c i r c u n s t a n c i a de que conozco u n J u a n Gutiérrez que aparece c o m o
l i b r e r o e n A l c a l á d e s d e 1570 á 1580, es d e c i r , d e s d e q u e m u r i ó L u i s h a s t a q u e a p a r e c e como impresor Gutiérrez Ursino.
ANTONIO
GOTARD.
I58 . 9
H a y de él r a r í s i m a s p r o d u c c i o n e s . E n l a o b r a d e Martín S e g u r a ,
Grammatica institutio
(1589), se l l a m a « t i p ó g r a f o y f u n d i d o r d e l e t r a s . » N o t e n g o d e él o t r a s n o t i c i a s . E l a p a recer c o m o i m p r e s o r sólo a l g u n a que otra v e z , y l a c i r c u n s t a n c i a de que su n o m b r e suen a c o m o t a l e n u n a o b r a d e 1599 ( a r t í c u l o 734 d e este E N S A C O ) , p e r m i t e s u p o n e r q u e n o tenía i m p r e n t a p r o p i a , sino que era tipógrafo en las ajenas, acaso en las que fueron de J u a n G r a c i á n é Iñiguez de L e q u e r i c a .
JUAN DE SARRIA. 1592. E r a l i b r e r o y e d i t o r , s e g ú n m i s n o t a s , d e s d e 1588 á 1594; p e r o e n e l Tratado de casos de conciencia, d e F r . A n t o n i o d e C ó r d o b a , 1592, se d i c e t a m b i é n i m p r e s o r . « B i b l i o p o l a » se l l a m ó o t r a s v e c e s .
HEREDEROS
D E J U A N IÑIGUEZ D E L E Q U E R I C A , 1601.
É s t o s i m p r i m i e r o n a l g ú n l i b r o e n A l c a l á en d i c h o a ñ o . E l l i c e n c i a d o V a r e z d e C a s tro, madrileño, debió comprarles l a i m p r e n t a y llevársela c o n ellos á M a d r i d , p o r lo c u a l p r e s u m o que n i a u n eran h i j o s de J u a n . V a r e z de C a s t r o les c o n s e r v a r í a c o m o e n t e n d i d o s e n l a p a r t e t é c n i c a d e l a r t e ; p e r o él e r a e l v e r d a d e r o d u e ñ o , y e s t o a u n e n 1600. 1604 a p a r e c e n i m p r i m i e n d o e n V a l l a d o l i d a l g u n a s o b r a s , c o m o u n a d e J u a n Y á ñ e z ladorio.
40
En Par-
6>6
Luis
MARTÍNEZ GRANDE. 1606 Á 1615.
T a m b i é n solía s u p r i m i r a l g u n o de sus a p e l l i d o s .
JUSTO SÁNCHEZ
CRESPO.
1600 Á 1608. Murió en e l año de 1607, c o m o c o n s t a en a l g u n o de l o s l i b r o s i m p r e s o s en s u casa después de s u m u e r t e . C r e o que e r a h i j o s u y o A n d r é s S á n c h e z de E z p e l e t a .
V I U D A D E JUSTO SÁNCHEZ 1607
Á
CRESPO.
1610.
S i se c o n f i r m a s e m i s o s p e c h a d e q u e e r a h i j o d e J u s t o A n d r é s S á n c h e z E z p e l e t a , l a v i u d a h a b í a s e r v i d o de l a z o d e u n i ó n e n t r e l a s i m p r e n t a s d e a m b o s , q u e e r a n u n a m i s m a , p u e s e l l a r e s u l t a i m p r i m i e n d o en 1 6 0 9 , y n o l i b r o s d e p o c a c u a n t í a , s i n o o b r a s d e l c é l e bre P . Vázquez, l a segunda parte d e l
Flos sanctorum,
de V i l l e g a s , etc. A u n q u e no aparece
c o m o d u e ñ a d e o f i c i n a t i p o g r á f i c a s i n o e n ese a ñ o , es d e c r e e r q u e l o f u é d e s d e l a m u e r t e de s u m a r i d o .
ANDRÉS
SÁNCHEZ 1609
En
Á
DE EZPELETA. 1616.
e l ú l t i m o t e r c i o d e l s i g l o x v i h u b o e n Z a r a g o z a Un i m p r e s o r l l a m a d o P e d r o
Sán-
c h e z E z p e l e t a , quizá h e r m a n o de é s t e : murió Andrés en 1 6 1 5 . U s ó d e l escudo de J u a n G r a c i a n , que l o h a b í a t o m a d o de J u a n de B r o c a r , y que representa e l c o m b a t e d e l a l m a c o n s u s t r e s e n e m i g o s , c o n s e r v a n d o e n él E z p e l e t a l a s i n i c i a l e s d e J u a n G r a c i a n . ¿ R e c o n o c e esto p o r o r i g e n u n a s u c e s i ó n e n l o s e s t a b l e c i m i e n t o s t i p o g r á f i c o s p o r h e r e n c i a , c o m p r a ú o t r a causa?
ANA
DE SALINAS. I6I5
Á
1623.
C o m o l a v i u d a de J u a n G r a c i a n , r a r a vez d i o su n o m b r e , c o n s e r v a n d o c o m o razón s o c i a l de s u casa e l de «Viuda de Andrés S á n c h e z de E z p e l e t a , » y a u n p o n i e n d o en e l pie de i m p r e n t a s ó l o e l n o m b r e d e é s t e .
627
PEDRO RODRÍGUEZ SANTILLÁN. 1616. S ó l o en algún escrito insignificante de d i c h o año suena su n o m b r e .
JUAN GARCÍA. Á 1626.
1624 N o fué i m p r e s o r f e c u n d o . ( V . D u p l a s t r e . )
JUAN DE VILLODAS Y ORDUÑA. 1624
i632.
A
S u p r i m í a c o n f r e c u e n c i a e l p r i m e r a p e l l i d o . F u é e l p r i m e r o q u e se t i t u l ó « i m p r e s o r d e l a U n i v e r s i d a d » d e s d e 1625, en e l
y tan honroso título ostentaba siempre, y alguna v e z , c o m o
Sermón de los milagros del Cardenal Cisneros,
d e l P . P o z a , se d e c í a « i m p r e s o r d e l i n -
s i g n e C o l e g i o de S a n I l d e f o n s o . »
ANTONIO ARNAO. 1626. I m p r i m i ó e l Libro de tientos, de C o r r e a d e A r a u j o , e n d i c h o a ñ o . N o r e c u e r d o n i n g ú n otro trabajo s u y o . P r o b a b l e m e n t e , c o m o p r e s u m o de otros, no tenía i m p r e n t a p r o p i a , s i no que era regente ó tipógrafo de c u a l q u i e r a o t r a .
ANTONIO D U P L A S T R E . 1626
Á
I638.
F r a n c é s de nación, aficionado á las letras, como l o prueban u n anagrama y u n e p i g r a m a e n g r i e g o y l a t í n q u e p u s o e n l o s p r e l i m i n a r e s de l a J u a n G o n z á l e z M a r t í n e z , i m p r e s a e n A l c a l á , 1622, E z p e l e t a . D u p l a s t r e firma c o n e l d i c t a d o de
Aristotelis Physica illustrata,
de
en casa de l a v i u d a de S á n c h e z de
tipógrafo;
pero c o m o hasta cuatro años más
t a r d e n o se l e c o n o c e i m p r e n t a p r o p i a , c r e o y o q u e e r a e l r e g e n t e ó e n c a r g a d o d e l a d e d i c h a v i u d a , y acaso fué su sucesor, aunque no c o n c u e r d a n fechas. I m p r i m i ó algún l i b r o , c o m o e l notable de F e r r e r M a l d o n a d o ,
esfera, 1626,
Imagen del mundo sóbrela
e n u n i ó n de J u a n G a r c í a , y en e l ú l t i m o a ñ o o s t e n t a b a e l t í t u l o d e « i m p r e -
sor de l a Universidad,» que mereció b i e n , pues sus obras son de las m á s perfectas de su época. S e t r a s l a d ó l u e g o á M a d r i d , y h e v i s t o l i b r o s s u y o s i m p r e s o s e n e s t a v i l l a e n 1639.
628
ANTONIO
VÁZQUEZ.
I632 A
1643.
E n l a n o t a de i m p r e n t a d e l a o b r a d e l P . F r a n c i s c o A l f o n s o ,
Institniionum dialecticaruvi
libri quinqué, 1639, se l l a m a « p r i m u s t i p o g r a p h u m U n i v e r s i t a t i s . » E n o r d e n a l t i e m p o n o l o e r a , p u e s o t r o s antes que é l l o h a b í a n s i d o , y n o sé q u e e n d i c h o año se t i t u l a s e ningún o t r o « i m p r e s o r d e l a U n i v e r s i d a d . » É l l l e v ó e l t í t u l o d e s d e 1632 h a s t a
1642 ó 1643, en
que debió m o r i r . Solía poner en las portadas u n j a r r o n c i t o .
JUAN DE PRADO Ó DE PRADOS. 1641
Á
I65I.
E n t r e o t r a s o b r a s d e s u i m p r e n t a , figuran e l M a r c e l i n o de C a m p o , y los
Romances,
Defensorio contra el frenesí de Portugal,
de F r a n c i s c o A l f a n t e g a .
C o n s i d e r a n d o e l lapso de t i e m p o que m e d i a entre las dos fechas transcritas y lo poco q u e i m p r i m i ó , e n t i e n d o q u e m á s q u e i m p r e s o r c o n c a s a p r o p i a era r e g e n t e d e o t r a .
FRANCISCO
ROPERO.
1642 Á 1645. S u n o m b r e se lee e n p o c a s o b r a s , q u i z á p o r q u e t r a b a j a b a e n i m p r e n t a s a j e n a s , c o m o h e m o s d i c h o d e o t r o s , a u n q u e e n a l g u n a n o t a d e sus i m p r e s i o n e s se l e e a n t e s u n o m b r e «apud,» l o c u a l p a r e c e i n d i c a r o t r a c o s a .
MARÍA
FERNÁNDEZ.
1643 Á 1672. T e n g o p o r i n d u d a b l e que e r a l a v i u d a de A n t o n i o V á z q u e z , c o m o l o p r u e b a n : e m p e z ó á t r a b a j a r en e l m i s m o año en que m u r i ó a q u é l ; 2°,
que
q u e desde e n t o n c e s se l l a -
m a b a « v i u d a ; » 3 . , q u e t a m b i é n desde l u e g o d i s f r u t ó d e l p r i v i l e g i o de ser i m p r e s o r a d e 0
l a U n i v e r s i d a d . L o l a m e n t a b l e es q u e e m p e o r a r a l a s c o n d i c i o n e s t i p o g r á f i c a s d e l a c a s a , no i m i t a n d o á s u m a r i d o , que fué de l o m e j o r d e s u t i e m p o . C o n f i r m a t a m b i é n m i o p i nión l a c i r c u n s t a n c i a d e q u e l a o b r a d e l P . Q u i n t a n i l l a y M e n d o z a , Aclamación
evangélica,
1643, salió á l u z en l a i m p r e n t a d e l a « V i u d a de A n t o n i o V á z q u e z , » y p o r e n t o n c e s no h a b í a o t r a i m p r e s o r a a l c a l a í n a en ese e s t a d o . L a s o b r a s de V i r g i l i o i m p r e s a s en c a s t e l l a n o p o r M a r í a , o s t e n t a n en l a p o r t a d a e l g r i fo a l a d o que h a b í a u s a d o a n t e s algún i m p r e s o r a l c a l a í n o . Imprimió m u c h o , pero no conservó las buenas tradiciones d e l arte. F u é hasta s u m u e r -
de
629 te i m p r e s o r a de l a U n i v e r s i d a d , s i e n d o de a d v e r t i r que este título no l o l l e v a b a u n m i s m o i m p r e s o r , c o m o se v e c o n M a r í a F e r n á n d e z q u e se t i t u l a b a así á l a v e z que l o h a c í a Francisco García Fernández.
COLEGIO DE SANTO TOMÁS DE ALCALÁ. 1651
Á I665.
L o s d o m i n i c o s de A l c a l á que t u v i e r o n e n s u s c l a u s t r o s tantos h o m b r e s i n s i g n e s y q u e e r a n a f i c i o n a d o s á e s c r i b i r l i b r o s de m u c h a e x t e n s i ó n , l l e v a r o n á efecto e l b u e n p r o p ó s i t o d e t e n e r i m p r e n t a p r o p i a . Y c o m o s i esto f u e r a p o c o , e n c a r g a r o n de l a d i r e c c i ó n
de
está oficina tipográfica á un fraile d o m i n i c o , l l a m a d o F r . D i e g o G a r c í a , h o m b r e perito s i n d u d a , y q u e q u i z á h u b i e r a t r o c a d o l a s c a j a s de o t r a i m p r e n t a a l c a l a í n a p o r l o s e j e r c i c i o s d e l C o n v e n t o , d o n d e s u p i e r o n a p r o v e c h a r g r a n d e m e n t e sus a n t i g u a s a p t i t u d e s . P o l l o c o m ú n e n t o d a s l a s n o t a s d e i m p r e s i ó n d e d i c h o e s t a b l e c i m i e n t o figura c o m o i m p r e s o r F r . D i e g o , s a l v o a l g u n a v e z e n que se c a l l a s u n o m b r e , ó e n que s u e n a e l de F r a n c i s c o Cojedor. O b r a s m u y i m p o r t a n t e s s a l i e r o n de l a i m p r e n t a d o m i n i c a n a de A l c a l á , y e n e l l a p u b l i c a r o n sus p r i n c i p a l e s l i b r o s r e l i g i o s o s de l a O r d e n de t a n t a r e p u t a c i ó n
y doctrina como
F r . J u a n M a r t í n e z de P r a d o y F r . J a c i n t o P a r r a . M á s h i z o e l C o n v e n t o a l c a l a í n o t e n i e n d o i m p r e n t a p r o p i a , q u e h a b í a h e c h o e l R e a l d e S a n J e r ó n i m o de M a d r i d a c o g i e n d o e n sus e s t a n c i a s l a d e J u a n I ñ i g u e z d e L e q u e r i c a , t r a n s p o r t a d a á l a c o r t e , c o m o h e m o s v i s t o , a u n q u e no p o r m u c h o t i e m p o .
(in cedibus episcopalibus)la Disputationes theologicce in P'rimam Secunda D. Thomce, de F r . D . P e d r o de G o d o y ,
F r . D i e g o G a r c í a i m p r i m i ó en O s m a en e l p a l a c i o e p i s c o p a l obra
t o n c e s o b i s p o de O s m a y d e s p u é s de S i g ü e n z a , y que f u é f r a i l e d o m i n i c o . D i c h a o b r a c o n s t a d e t r e s t o m o s , y a p a r e c e n i m p r e s o s : e l I , e n 1672; e l I I , e n 1 6 7 0 , y e l I I I , e n 1 6 6 8 ,
FRANCISCO GARCÍA 1659
Á
FERNÁNDEZ.
1701.
I m p r e s o r d e l a r g a y m u y l a b o r i o s a v i d a , q u e disfrutó d e l f a v o r de l o s e s c r i t o r e s de s u é p o c a , a u n q u e no m e r e z c a n u e s t r a s a l a b a n z a s c o m o t i p ó g r a f o e s m e r a d o y c o n c i e n z u d o , puesto que ninguno c o m o él d i o á l u z obras tan descuidadas y m a l perjeñadas, p l e ó p a p e l e s de t a n p é s i m a c a l i d a d , s i b i e n p a r a no j u z g a r l e s e v e r a m e n t e
ni em-
es p r e c i s o t e -
n e r e n c u e n t a l a s c o n d i c i o n e s d e s u é p o c a y e l a p a s i o n a m i e n t o e n t o n c e s d o m i n a n t e de p u b l i c a r m u c h o , aunque fuera m a l o y s i n decoro tipográfico. F u é i m p r e s o r de l a U n i v e r s i d a d desde sus p r i n c i p i o s , t u v o t a m b i é n l i b r e r í a y fué e d i tor impenitente. A veces suprimía en las portadas su segundo a p e l l i d o , y me consta que t u v o s u c a s a c e r c a de S a n F r a n c i s c o de A l c a l á . C o m o se a d v e r t i r á en e l c u e r p o de m i o b r a , c o l e c c i o n ó y p u b l i c ó v a r i o s t o m o s de s e r m o n e s , h o n r a n d o así l o s t a l e n t o s o r a t o r i o s de l o s m á s d i s t i n g u i d o s p r e d i c a d o r e s d e s u época. T a m b i é n t u v o su e s c u d o ó e m b l e m a , p e r o t a n p o c a s v e c e s , que no h e t e n i d o e j e m p l a r de q u e s e r v i r m e p a r a r e p r o d u c i r l o a q u í , c o m o h a g o c o n o t r o s . C o n s t a de u n a c a r t e l a b a s tante g r a n d e , m u y r e c o r t a d a , y e n su i n t e r i o r e l í p t i c o h a y o t r a c a r t e l a d e l m i s m o g u s t o ,
en-
630 c o r o n a d a p o r l a c r u z y d i v i d i d a e n t r e s c u a r t e l e s , c a d a u n o d e l o s c u a l e s c o n t i e n e u n a de l a s i n i c i a l e s d e l n o m b r e y a p e l l i d o s de este i m p r e s o r . A l a d e r e c h a , y c o n l a s a l a s e x t e n d i d a s , a v a n z a u n p á j a r o q u e p a r e c e ser u n m i l a n o .
FRANCISCO
COJEDOR.
1661 Á 1662. A l g u n o s de sus l i b r o s e s t á n i m p r e s o s , a l p a r e c e r , e n c a s a p r o p i a ; p e r o e l d e l P . M a r tínez de P r a d o ,
De Eucharistm Sacramento, 1662, l o i m p r i m i ó en e l C o l e g i o de S a n t o T o -
m á s de A l c a l á , que t e n í a i m p r e n t a , c o m o h e d i c h o .
ANDRÉS
FERNÁNDEZ
DE
CASTRO.
I665.
C o n o z c o de él p o c a s i m p r e s i o n e s , s i e n d o l a s p r i n c i p a l e s u n l i b r o de S u r i o y o t r o de F r a n c i s c o A l f o n s o , q u e p u e d e n v e r s e e n l o s l u g a r e s r e s p e c t i v o s d e l c u e r p o de esta o b r a .
NICOLÁS
DE
XAMARES.
1673 Á 1676. S u p r i n c i p a l profesión f u é l a d e l i b r e r o y e d i t o r , y c o n s t a q u e t e n í a l a t i e n d a e n M a d r i d , h a c i a 1679, en l a P u e r t a d e l S o l , e s q u i n a á l a c a l l e de C a r r e t a s . E n l o s años e x p r e sados d e 1672 á 1676 t u v o i m p r e n t a e n A l c a l á , s i n d e j a r de s e r l i b r e r o , y p u b l i c ó l i b r o s t a n c u r i o s o s c o m o El por qué de la música, d e A n d r é s L o r e n t e , y l a p r i m e r a edición de l a República literaria, de S a a v e d r a F a j a r d o , q u e s a l i ó á l u z á s u c o s t a . D e b i ó c a n s a r s e l u e g o d e l o f i c i o de t i p ó g r a f o y v o l v i ó á ser l i b r e r o , que p r o f e s a b a , según m i s n o t a s , l o m e n o s desde 1665.
JULIÁN FRANCISCO G A R C Í A BRIONES. 1700 Á 1718. C r e o que era h i j o de F r a n c i s c o G a r c í a F e r n á n d e z , pues así parece deducirse de que J u l i á n e m p e z a r a c u a n d o a c a b ó F r a n c i s c o ; de q u e aquél l l e v a desde e l p r i n c i p i o e l t í t u l o de i m p r e s o r de l a U n i v e r s i d a d , que c o n s e r v ó s i e m p r e , y h a s t a de que e l s e g u n d o n o m b r e de J u l i á n f u e r a e l de F r a n c i s c o . P o r l o d e m á s , a l l á se v a e n c u a l i d a d e s t i p o g r á f i c a s c o n F r a n c i s c o . S u e l e s u p r i m i r s u s e g u n d o n o m b r e y a u n s u s e g u n d o a p e l l i d o , c o m o o c u r r e en v a r i a s o b r a s d e l P . J u a n Marín.
JOSÉ
ESPARTOSA. 1720 Á 1744.
I m p r e s o r de l a U n i v e r s i d a d s i n tregua a l g u n a : en ocasiones m u e s t r a n sus trabajos l a tendencia favorable a l mejoramiento. Imprimió m u c h o s alegatos jurídicos, m e m o r i a l e s y p a p e l e s sueltos, así c o m o sermones, c o m o que era e l único i m p r e s o r de A l c a l á y los t i e m pos eran m u y dados á obras menudas.
MANUEL 1725
DE MOYA. 1727.
Á
I m p r i m i ó m u y p o c o , y á v e c e s se l l a m a b a « i m p r e s o r d e l i b r o s . »
DOÑA MARÍA 1744
GARCÍA Á
BRIONES.
1770.
V i u d a de J o s é E s p a r t o s a , heredó l a casa y siguió c o n ella durante l a r g o t i e m p o , s i e n do, c o m o fué s u m a r i d o , t i t u l a r de l a U n i v e r s i d a d .
T a m b i é n ú n i c a e n s u t i e m p o , y pro-^
siguió m e j o r a n d o l a i m p r e n t a . E r a h e r m a n a de Julián F r a n c i s c o G a r c í a B r i o n e s , y casi de seguro s u h e r e d e r a , a u n c u a n d o l a i m p r e n t a l l e v a s e e l n o m b r e de s u m a r i d o . E n Alcalá existe todavía u n i n d i v i d u o que lleva el apellido E s p a r t o s a , el cual, aunque m e h a d i c h o q u e se c r e e d e s c e n d i e n t e d e i m p r e s o r e s , n o t i e n e d e e l l o s l a m e n o r n o t i c i a .
DOÑA MARÍA
C L A U D I A E S P A R T O S A Y BRIONES. 1772
Á
S
1786.
H i j a de J o s é E s p a r t o s a y de M a r í a G a r c í a B r i o n e s . U s ó r a r a v e z de s u segundo n o m b r e y d e l t í t u l o de i m p r e s o r a d e l a U n i v e r s i d a d . E s d e a d v e r t i r q u e a l g u n a s R e a l e s c é d u l a s i m p r e s a s e n A l c a l á e n 1788 e x p r e s a n
que
l o f u e r o n e n l a i m p r e n t a d e D o ñ a M a r í a E s p a r t o s a y B r i o n e s ; p e r o es d u d o s o q u e d e s pués de t r a n s c u r r i d o s dos años v o l v i e r a á su oficio d i c h a señora, y puede e x p l i c a r s e e l h e c h o ó p o r u n a r e i m p r e s i ó n fiel d e l a p o r t a d a d e l a s c é d u l a s , m e n o s e l a ñ o , ó p o r q u e D . P e d r o L ó p e z , que resulta i m p r i m i e n d o en Alcalá i n m e d i a t a m e n t e después de D o ñ a M a r í a , a d q u i r i ó l a i m p r e n t a de é s t a , y p a r a r e c o r d a r l a p r o c e d e n c i a d e l e s t a b l e c i m i e n t o , puso a l g u n a v e z e l n o m b r e de su antigua dueña.
D.
PEDRO
LÓPEZ.
1780 Á 1795. Se l l a m a b a «impresor de las R e a l e s F á b r i c a s » ó «impresor de l a s F á b r i c a s de
Gua-
d a l a x a r a , » y t e n í a l a i m p r e n t a e n l a c a l l e d e S a n t i a g o d e A l c a l á . D e b í a ser p a d r e ó h e r -
632 m a n o d e D . I s i d r o L ó p e z , y , c o m o se a d v e r t i r á , i m p r i m í a n i n d i s t i n t a m e n t e e l u n o ó e l o t r o . H e r m a n o de D . P e d r o e r a A l f o n s o , que t e n í a l i b r e r í a e n l a c a l l e de l a C r u z d e M a d r i d ] l a c u a l h e r e d ó l u e g o e l c i t a d o D . I s i d r o , de q u i e n h a b l a r é d e s p u é s . D . P e d r o usó de este m o n o g r a m a :
D . JOSÉ A N T O N I O D E IBARROLA. 1789 Á 1793. L o m i s m o él que s u s s u c e s o r e s , a u n q u e p r o c u r a r o n p r o g r e s a r en s u a r t e , n o l o l o g r a r o n d e l t o d o , p o r q u e y a n o se i m p r i m í a n e n A l c a l á l i b r o s de i m p o r t a n c i a , a b s o r b i e n d o M a d r i d casi todo e l m o v i m i e n t o l i t e r a r i o , ó a l menos bibliográfico, de l a época. S i n e m b a r g o , n o d e j a r o n de i n f l u i r e n A l c a l á l a s m e j o r a s q u e l o s i m p r e s o r e s m a d r i l e ñ o s i n t r o dujeron y fomentaron. F u é i m p r e s o r t i t u l a r d e l a U n i v e r s i d a d C o m p l u t e n s e , y es s e g u r o q u e m u c h o s d e l o s p a p e l e s que r e s u l t a n h e c h o s en e l l a s i n n o m b r e de i m p r e s o r , l o f u e r o n p o r I b a r r o l a . P r u é b a l o l a índole de a l g u n o s de estos p a p e l e s , h e c h o s s i n d u d a á c o s t a d e l a U n i v e r sidad.
D . ISIDRO L Ó P E Z Y A R A V A C A . 1791 Á 1804. T u v o l i b r e r í a e n M a d r i d en l a c a l l e d e l a C r u z , n ú m . 3, f r e n t e á l a N e v e r í a , y a l m i s m o t i e m p o e n A l c a l á en l a c a l l e de L i b r e r o s , y f u é t i t u l a r d e l a s F á b r i c a s de G u a d a l a jara y San Carlos. F u é h o m b r e de l e t r a s , y e n e l
Compendium latino-hispanum,
d e P e d r o d e S a l a s , que
c o r r i g i ó y se p u b l i c ó p o r D . P e d r o L ó p e z (1795), se l l a m a «antes p r o f e s o r de l a t í n . » E n 1792 p u b l i c ó él y c o r r i g i ó t a m b i é n e l
Diccionario
de N e b r i j a . C a s i s i e m p r e s u p r i m i ó e l
s e g u n d o a p e l l i d o y usó de este m o n o g r a m a :
H a y de ésta é p o c a m u c h o s p a p e l e s y l i b r o s que a p a r e c e n ser de l a i m p r e n t a de l a U n i v e r s i d a d ; p e r o sería l a d e D . I s i d r o L ó p e z , a u n q u e n o c o n s t e , p u e s no sé que l a U n i v e r s i d a d t u v i e r a o f i c i n a p r o p i a . D . I s i d r o l a t u v o en l a c a l l e de l a V i c t o r i a , en A l c a l á , y t a m bién e n l a de L i b r e r o s . M u r i ó en 1803 ó 1804.
6
33
V I U D A D E D . ISIDRO L Ó P E Z É HIJOS. 1804 Á 1814. Languideció l a i m p r e n t a en manos de ellos de t a l manera, que y a no dieron á l a est a m p a c o s a s de f u s t e , s i n o R e a l e s c é d u l a s y o t r o s p a p e l e s . Á veces a p a r e c e q u e l a m a d r e y l o s h i j o s tenían c o m p a ñ í a c o n o t r a ú o t r a s p e r s o n a s , a u n c u a n d o p u e d e s e r e r r a t a d e i m p r e n t a , p o r d e c i r «en c o m p a ñ í a . » C e s a r o n de i m p r i m i r e n 1808, p e r o l u e g o a p a r e c e n a l g u n o s t r a b a j o s s u y o s e n 1 8 1 3 .
MANUEL
AMIGO.
1808 Á 1823. T u v o s u i m p r e n t a en l a c a l l e A n c h a y en l a de E s c r i t o r i o s , y v i v i ó t r a b a j o s a m e n t e d u r a n t e e l p e r í o d o d e l a g u e r r a de l a I n d e p e n d e n c i a y a u n d e s p u é s , r e d u c i d o á r e i m p r i m i r R e a l e s c é d u l a s , p r o p u e s t a s de c a t e d r á t i c o s , tesis d o c t o r a l e s y l a d o c u m e n t a c i ó n de l a s R e a l e s F á b r i c a s de G u a d a l a j a r a , de que e r a i m p r e s o r «por S . M.» L a s t u r b u l e n c i a s d e 1820 á 1823, e l h a b e r s e d a d o á n o t a r c o m o l i b e r a l y e l t e m o r d e q u e a l a d v e n i m i e n t o d e l antiguo régimen t u v i e r a que sufrir las represalias de los realistas, le h i c i e r o n trasladarse á M a d r i d , a u n antes de c o n s u m a d a l a c o n t r a r r e v o l u c i ó n . F u é de h e c h o i m p r e s o r de l a U n i v e r s i d a d ; p e r o a l v e n i r s e á M a d r i d y a l r e s t a b l e c e r s e a q u e l l a A c a d e m i a , ésta n o m b r ó á D . E u s e b i o A g u a d o , c é l e b r e i m p r e s o r m a d r i l e ñ o , e l ú l t i m o q u e se t i t u l ó i m p r e s o r de l a U n i v e r s i d a d de A l c a l á . D u r a n t e l a g u e r r a d e l a I n d e p e n d e n c i a se l l a m ó a l g u n a v e z i m p r e s o r de l a p r o v i n c i a de G u a d a l a j a r a .
D.
TIBURCIO
LÓPEZ,
I85I Á i858. E s h i j o de A l c a l á , y c u a n d o niño e m p e z ó á a p r e n d e r e l a r t e en l a i m p r e n t a de D . M a n u e l A m i g o ; p e r o a l t r a s l a d a r s e éste á M a d r i d d e j ó a q u é l e l o f i c i o . F u é e m p l e a d o en l a V i c a r í a e c l e s i á s t i c a d e A l c a l á h a s t a q u e e n 1836 i n g r e s ó e n e l e j é r c i t o c a r l i s t a , e m i g r a n d o á F r a n c i a e n 1840. R e c o r d a n d o entonces s u a p r e n d i z a j e de i m p r e s o r e n t r ó e n l a i m p r e n t a de M . L a p l a c e , u n o d e l o s p r i n c i p a l e s i m p r e s o r e s y f u n d i d o r e s de B u r d e o s , q u i e n l e m a n i f e s t ó p a r t i c u l a r a p r e c i o . V o l v i ó á s u p a t r i a á fines de 1841, y c o m i s i o n a d o p o r L a p l a c e vendió a q u í c a r a c t e r e s y ú t i l e s d e l a r t e , s i e n d o e l p r i m e r o que t r a j o l a s p r e n s a s de h i e r r o , t o d a v í a n o u s a d a s en M a d r i d .
D e s p u é s e s t a b l e c i ó e n esta v i l l a u n a f u n d i c i ó n , q u e fué
m u y n o t a b l e , en l a p l a z a de S a n P e d r o , c a s a d e l c o n d e de S a n t i s t e b a n . E n 1851 a b r i ó i m p r e n t a e n s u c i u d a d n a t a l , j u n t a m e n t e c o n u n a f u n d i c i ó n , en l a p l a z a de l a V i c t o r i a , frente a l C o n v e n t o d e l m i s m o n o m b r e , h o y H o s p i t a l m i l i t a r , y s u p r i m e r a o b r a fué u n c a r t e l p a r a l a n o v e n a de S a n R a f a e l de l a s m o n j a s de S a n t a U r s u l a , d e d i c á n d o s e p r i n c i p a l m e n t e á t r a b a j o s de p o c a m o n t a p a r a o f i c i n a s y p a r t i c u l a r e s , e n l o c u a l , así c o m o en l o d e m á s , m o s t r ó g u s t o y b u e n a c o r r e c c i ó n . L o s s u b l e v a d o s de V i c á l -
634 v a r o d e 1854 e s t u v i e r o n r e u n i d o s e n l a i m p r e n t a e l día 29 d e J u n i o , y e n e l l a p u b l i c a r o n u n a e x p o s i c i ó n á l a r e i n a D o ñ a I s a b e l p a r a q u e é s t a c a m b i a s e d e M i n i s t e r i o y de p o l í t i c a . E r a u n a h o j a en f o l i o de que a c a s o n o e x i s t a y a ningún e j e m p l a r . E n 1857 e n a j e n ó s u e s t a b l e c i m i e n t o á c o m p r a d o r e s d e M a d r i d , q u e d a n d o desde entonces A l c a l á h u é r f a n a d e l arte de l o s B r o c a r , d e E g u í a y d e D u p l a s t r e .
GONZÁLEZ
Y
COMPAÑÍA.
1863. C o n esta r a z ó n s o c i a l se e s t a b l e c i ó en l a c a l l e E m p e d r a d a u n a i m p r e n t a á m e d i a d o s de 1 8 6 3 , que t r a b a j ó p o c o , d e s a p a r e c i e n d o a l f i n a l d e l m i s m o a ñ o . N o m e c o n s t a que p u b l i case l i b r o , o p ú s c u l o , e t c . , d i g n o d e figurar e n este E N S A Y O .
D . FEDERICO GARCÍA
CARBALLO.
1875 Á 1888. N a t u r a l d e A l c a l á , p r o c u r a d o r de l o s T r i b u n a l e s , l l e v ó á l a c i u d a d , e n J u n i o d e 1875, u n a i m p r e n t i t a de m a n o p a r a m e d i o s p l i e g o s de m a r c a e s p a ñ o l a ; p e r o p r o n t o e n s a n c h ó sus o p e r a c i o n e s y a u m e n t ó m u c h o e l m a t e r i a l y ú t i l e s d e l a r t e , e s t a b l e c i e n d o u n a i m p r e n t a de b a s t a n t e s m e d r o s e n l a c a l l e d e S a n t i a g o , n ú m . 13,
titulando unas veces con su
nombre, otras c o n e l d e l p r o c u r a d o r G a r c í a , otras con e l de
La Cuna de Cervantes,
por i m -
p r i m i r s e a l l í este p e r i ó d i c o . H a p u b l i c a d o obras de i m p o r t a n c i a , c o m o p a r t e d é l a
Historia de Alcalá,
del S r . Azaña;
p e r o es l á s t i m a que e n l a c o r r e c c i ó n p a d e z c a a l g u n o s d e s c u i d o s . A l p r e s e n t e se h a l l a e n l o s p o r t a l e s de l a P l a z a M a y o r .
JUAN
TERRANOVA. I885 Á
1888.
N a t u r a l de T o l e d o , f u n d a d o r de o t r a i m p r e n t a e s t a b l e c i d a en l a c a l l e de S a n F e l i p e , n ú m . 5, c o n e l título de
El Ancora,
que s u p o n g o a l u d e a l a p e l l i d o de s u f a v o r e c e d o r e l
S r . D . Ignacio Martín E s p e r a n z a . E x i s t e a h o r a en l a calle M a y o r .
ÍNDICES.
I
ÍNDICE D E A U T O R E S , T R A D U C T O R E S , C O M E N T A R I S T A S Y C O M P I L A D O R E S (i).
A b e l l o ( D . J u a n A n t o n i o ) 1030. A b r i l ( P e d r o S i m ó n ) 5 8 4 , 585 y 6 2 1 .
A l o n s o de P e d r a z a ( J u a n R o d r i g o ) 301 y
3"-
A c e r o ( F r . M i g u e l ) 1545, 1569 y 2 0 2 6 .
A l t a m i r a n o ( D . D i e g o ) 1324.
A c o s t a ( P . M a n u e l de) 5 0 2 .
A l v a r e z ( F r . D i e g o ) 1511 y 1523.
A g r a m o n t e ( F r . J u a n R o m u a l d o ) 1488.
A l v a r e z d e S o l i s ( F r . L u i s ) 516.
A g u i l a r ( D . A l o n s o de) 1323.
A l v a r o (Manuel) 640.
A g u i l e r a ( D . A n t o n i o de) 432 y 4 6 5 .
A l v a r o ( P . M a n u e l ) 718.
A g u i r r e ( D . Joaquín de) 1471.
A l v a r o Cordobés, 496.
A g u i r r e ( F r . P e d r o de) 4 9 0 .
A n d r é s P é r e z ( P . Martín) 1473.
A g u s t í n ( S a n ) 269 y 1 5 2 0 .
A n g e l e s ( F r . J u a n de l o s ) 7 6 4 .
A l a r c ó n ( D . D i e g o H e r n a n d o de) 1358.
A n g e l e s ( F r . M a t e o de los) n 97.
Alarcón ( F r . L u i s ) 216.
A n g l e r í a ( P e d r o M á r t i r de) 2 5 , 134 y 1 3 5 .
A l b a l a t e ( F r . Joaquín de) 1797.
A n g l é s ( F r . José) 5 7 3 .
A l b e r t o ( C a r d e n a l Infante D . ) 1234.
A n g u i a n o S e d a ñ o ( D . C r i s t ó b a l de) 1 3 2 5 .
Alberto (León Bautista) 256.
A n g u i t a y M o n g u í a ( D . P e d r o de) 1010 y
A l b i z ( F . M a r t í n de) 9 4 4 .
1018.
A l c a l á ( F r . J a i m e de) 4 5 0 .
A n g u l o ( M a e s t r o J u a n ) 747.
A l c a l á G a l i a n o ( D . V i c e n t e ) 1672.
A n s ó n y M a y c a s ( D . J u a n de) 1902.
A l c a n t u d ( F r . J u a n M a n u e l de) 2111.
A n t e q u e r a y A r t e a g a ( D . L u i s ) 1036.
Alen
Antequera y Arteaga ( D . Pedro) 895.
( D . J u a n ) 1900.
A l f a n t e g a y C o r t é s ( F r a n c i s c o ) 1035.
A n t o n i a n o ( F r . M i g u e l ) 1291.
A l f a r o ( F r . G r e g o r i o ) 779.
A n u n c i a c i ó n ( F r . A n t o n i o de l a ) 1 2 1 3 , 1 2 3 7 ,
A l f a r o Z a p a t a ( D . G a s p a r de) 1323. Alfonso ( P . Francisco) 968, 939, 972, 973.
979, 987, 1025, 1079, H59y 1160. Alfonso X
el Sabio,
183.
Aliaco (Pedro) 87.
1244 y 1263. A p u l e y o ( L u c i o ) 592. A p p i a n o A l e j a n d r i n o , 158. A q u i n o ( S a n t o T o m á s de) 2 6 4 , 267, 2 6 8 , 269,
352, 417, 462, 705, 823, 857, 897,
A l m o n a c i r ( F r . Jerónimo) 6 2 9 .
963, 9 5> 4 3 > 1049» > A r a g ó n ( D . A n d r é s de) 1198. Aragonés (Juan) 514.
A l o n s o de H e r r e r a ( F e r n a n d o ) 9 8 .
A r a n d a ( F r . A n t o n i o ) 151, 254, 3 4 0 y 4 2 0 .
A l l o s a ( P . J u a n ) 1051. A l m a z á n ( A g u s t í n de) 2 5 6 .
A l o n s o de H e r r e r a ( G a b r i e l ) 14, 58 y 168, A l o n s o de H e r r e r a ( L o p e ) 137. (i)
8
i o
I o 8 6
I 2
°5 y
I 2 I
7-
Aranda Quintanilla y Mendoza ( F r . Pedro de) 1169, 1170, 1178, 1181 y 1326.
Los números que siguen á los nombres indican los artículos de esta obra que á ellos se refieren.
6 8 3
B a t r e s ( A l f o n s o de) n 7 9 .
A r a t o r ( C a r d e n a l ) 152. A r c o s ( F r . F r a n c i s c o de) 1066 y
B a y l i n a ( F r . A n t o n i o ) 1964.
1182.
A r e o p a g i t a ( S a n D i o n i s i o ) 179.
B a y ó n B a y ó n ( D . P e d r o ) 1528.
A r e t i n o ( L e o n a r d o ) 79 y 1 9 3 .
B e d o y a ( D . Juan M a n u e l ) 2086.
A r g á i z ( F r . G r e g o r i o de)
B e l a r m i n o (Cardenal) 2010.
1214.
A r i a s C a s t i l l o (Juan) 237.
B e l l i s c a ( D . C a s i m i r o ) 1784.
A r i o s t o ( L u i s ) 537.
B e l m o n t e ( D . L u i s ) 1042.
A r í s de V a l d e r a s ( D . F r a n c i s c o ) 816.
Beltrán (Maestro Francisco) 421, 482, 508,
A r i s t ó t e l e s , 2 1 , 3 7 , 5 6 , 150, 1 6 3 , 174,
176,
509 y 5 1 0 .
203,
267, 290, 312, 317,
325, 326, 335,
Benavente (Juan Alfonso) 85.
338,
4 0 6 , 434, 4 6 2 , 512,
525, 526, 582,
B e n e d i c t o X I V , 1787.
587» 5 8 8 , 5 9 1 , 6 9 0 , 7 7 5 , 7 9 9 , 8 0 0 , 8 0 1 ,
Benítez y Quirós ( D . Ildefonso)
820,
821, 828, 836, 849, 850, 894, 900,
B e r d o y Alustante ( F r . Francisco) 2087.
901,
905, 909, 919, 932, 939, 947, 948,
B e r l a n g a A g u d o ( F r . Andrés J o s é ) 1493.
952,
955» 9 7 9 , 9 5 , 1 0 2 5 ,
B e r m e j o y A r i q u e ( D . J u a n ) 1536.
1038,
8
1075,
ioig.
1078, 1209, 1239, 1 2 4 8 , 1292, 1 4 8 9 , 1 4 9 1 ,
B e r m ú d e z d e C u é l l a r ( D . M a t í a s ) 1077.
1498 y 1 5 5 0 .
B e r n a l ( F r . A n t o n i o ) 551. B e r n a l (Doña Beatriz) 608.
A r i z ( F r . L u i s ) 807. A r ó s t e g u i ( D . I l d e f o n s o C l e m e n t e de) 1479. A r t e a g a ( D . F é l i x ) 1037.
B e r n a l d o ( F e l i p e ) , 24, 4 4 , 57, 81 y 9 5 . B e r n a l d o de B r a o j o s ( D . A n t o n i o ) 1003. B e r n i q u e ( F r . J u a n ) 1 2 8 5 , 1315 y
A r t e a g a ( D . G a s p a r de) 1902.
1391.
B l a n c o ( F r . M a n u e l ) 1210.
A t i e n z a ( B a r t o l o m é de) 4 4 2 .
Blosio (D. L u i s ) 599.
A t i e n z a ( D i e g o de) 4 6 6 , 5 6 4 , 673 y 6 8 2 .
B o b a d i l l a ( D . Pedro) 632.
A t i e n z a ( D . J o s é ) 1979.
B o c c a c i o (Juan) 242.
Aulón ( F r . G a b r i e l ) 491.
Boecio, 404.
A v i l a ( D i e g o de) n . A v i l a ( F r . F r a n c i s c o de) 3 7 0 .
Bohurs (P. Domingo)
A v i l a ( D r . F r a n c i s c o de) 4 7 3 , 5 0 7 y 7 3 4 .
B o r d i u y Góngora ( D . José) 2106.
A v i l a ( F r a n c i s c o de) 796 y 8 6 0 .
B o s c á n (Juan) 500.
A v i l a ( J u a n de) 1 8 8 .
Bouza y Lozano (Fr. Francisco)
A v i l a ( F r . J u a n de) 2 8 5 , 517, 538, 539
B o v e ( J u a n ) 355 y 3 7 1 .
y
565.
1751.
1517.
B o v i s t u a u de L a u n a y , 356 y 4 3 3 . B o y a r d o (Mateo M a r í a ) 518.
A v i l a ( N i c o l á s de) 711 y 8 2 5 .
B o y l ( F r . F r a n c i s c o ) 1010.
A v e n d a ñ o ( P e d r o de) 9 6 4 .
B r a n c a c c i o ( D . J u a n ) 1946.
A y a l a ( D . M a r t í n de) 2 8 6 .
B r a v o (P. Bartolomé) n 83.
A y e r b e de A y o r a (Antonio) 704.
B r a v o ( P e d r o ) 149.
B a l b i de C o r r e g g i o ( F r a n c i s c o ) 405.
B r a v o ( F r . Sebastián) 705.
B a l b o ( L o r e n z o ) 61 y 6 2 .
B r a v o y T a m a r g o ( D . F r a n c i s c o ) 1429.
B a l b o a ( D . Jacobo)
B r o c a r ( J u a n de) 4 3 .
1517.
Ballesteros y Saavedra ( D . Fernando) 988.
B u e n a v e n t u r a (San) 74, 719, 724 y 776.
B a l t a n a s ( F r . D o m i n g o de) 2 7 3 .
B u r g o s ( F r . F r a n c i s c o de) 1026.
B a q u e r o ( D . J o s é R a i m u n d o ) 1730.
B u r k e ( E d m u n d o ) 2015.
B a r c o ( F r . Juan) franciscano, 719.
Busembaum (P.)
B a r ó n y Arín ( F r . J a i m e ) 1904.
B u s t a m a n t e ( J o r g e de) 1 7 0 .
B a r q u e r o de l a V e g a ( D . T o m á s )
1632.
1316.
B u s t a m a n t e ( F r . L u i s de) 1 2 0 3 .
Barrantes M a l d o n a d o (Pedro) 387.
B u s t a m a n t e de l a C á m a r a (Juan) 706.
B a r r i o ( F r . G r e g o r i o del)
Bustamante y Medrano (D. Juan Manuel)
1471.
B a s i l i o M a g n o ( S a n ) 7 9 , 193 y 2 0 2 .
1184.
6
3 9
Caballero (Lucas) 808.
Castelví ( F r . Francisco)
Cabero ( F r . Crisóstomo) 931.
Castell R o s y Medrano ( D . Diego)
Cáceres ( F r . Francisco) 642.
C a s t i l l a ( F r . A n t o n i o de) 593.
741. 1268.
C a l a t r a v a ( P . P e d r o de) 1 0 2 0 .
C a s t i l l a ( D . A n t o n i o de)
Calcagnino (Celio) 210.
C a s t i l l a ( F r a n c i s c o de) 3 5 9 .
C a l d e r a (Benito) 552.
C a s t i l l e j o ( C r i s t ó b a l de) 8 5 2 , 864 y 865.
C a l d e r a ( F r . F e r n a n d o ) 899.
C a s t i l l o (Diego) 237.
1179.
C a l d e r a r i (César) 697.
C a s t i l l o ( F r a n c i s c o del) 299.
C a l d e r ó n ( D . A l o n s o ) 1004 y 1 3 2 8 .
C a s t i l l o y S o t o m a y o r ( J u a n ) 767 y 788.
Calderón ( F r . Andrés) 1507.
C a s t r o ( P . A g u s t í n de) 1 0 1 0 .
C a l d e r ó n d e l a B a r c a ( D . P e d r o ) 9 9 8 , 1042
C a s t r o ( P . C r i s t ó b a l de) 7 8 9 .
y
1179.
C a s t r o ( F r . J u s t o de) 8 7 5 .
C a l l e j a ( D . D i e g o ) 1077.
C a s t r o de l a H e r m o s a ( M e l c h o r d e ) 8 0 9 .
Calleja ( D . M a r i a n o Concepción) 2181.
Catalina y Cerezo ( D . Vicente)
C a l v o ( H e r n a n d o ) 774, 9 0 4 y 1 0 2 2 .
Catón
el Mayor,
2133
7 0 , 7 4 8 , 2191 y 2192.
C a l z a d a ( D . M a n u e l de) 2 1 7 0 .
C a t o y r a ( F r . I g n a c i o J o s é ) 1502.
C á m a r a ( A l f o n s o de la) 4.
C a u l i a c o ( G u i d o de) 4 9 2 .
C á m a r a ( D o ñ a F r a n c i s c a de la) 1077.
C a y e t a n o ( C a r d e n a l ) 2 6 7 , 268 y 4 6 2 .
C á m a r a ( F r . M a r c o s de la) 622.
C e b a l l o s ( P . E u g e n i o ) 1779.
C a m o e n s ( L u i s de) 552.
C e b a l l o s ( D . P e d r o ) 2039 y 2040.
C a m p o - C l a r o ( M a r c e l i n o de) 9 8 0 .
C e d i e l ( D . Nicolás) 2016.
C a m p o M o y a (Juan) 1221.
C e l a d a ( F r . P e d r o de) 1255.
C a m p o s ( M a n u e l de) 6 4 3 . C a m p o v e r d e ( P . J u a n de)
C e l s o ( H u g o de) 1419.
175.
Cepeda (Fr. Miguel)
1471.
C á n c e r ( D . J e r ó n i m o ) 1042.
C e r d a ( F r . J u a n de la) 736.
C a n i s i o ( D r . P e d r o ) 511.
C e r v a n t e s S a a v e d r a ( M i g u e l d e ) 600,
C a n o ( F r . M e l c h o r ) 3 0 2 , 3 0 3 , 341 y 3 4 2 . C a n o y N i e t o ( F r . A l o n s o ) 1508.
C e r v a n t e s de S a l a z a r ( F r a n c i s c o ) 209.
Cantero (Juan) 388.
César (Julio)
C a p i l l a ( F r . Andrés) 527, 533, 553, 556 y
C e t i n a ( F r . M e l c h o r de) 8 7 9 .
113.
Chacón ( P . M a n u e l ) 1084.
769.
C h a c ó n ( D . M a n u e l ) 1684 y 1 6 8 8 .
C a p u a ( F r . R a i m u n d o d e ) g. C a r d i l l o de V i l l a l p a n d o ( G a s p a r ) 277, 292, 293, 294, 295, 304, 305, 306, 313,
317,
322, 389, 406, 422, 434, 451, 467, 468, 4 8 3 , 511,
2120
y 2137.
512, 513, 554, 595, 630, 735,
740, 8 6 1 , 867, 918 y 9 3 1 .
C h a v e s ( F r . T o m á s ) 644. C h r i s o l o r a s , 18. C i c e r ó n ( M a r c o T u l i o ) 2 2 9 , 4 9 1 , 7 4 7 , 748 y
1183.
C i r u e l o (Pedro) 26, 37, 39, 47, 65, 87, 90, 104, 196, 215 y 2 1 8 .
C a r d u c h i (Luis) 960. Carnicer (Juan L o r e n z o ) 492.
Cisneros ( P . F e l i p e ) 2145.
C a r o d e l A r c o y L o a i s a ( J u a n ) 1222.
C l e m e n t e ( P . C l a u d i o ) 958 y 9 5 9 .
C a r r a n z a de M i r a n d a (Sancho) 52.
C l e m e n t e (Juan) 2 0 3 .
C a r r i l l o ( D r . M a r t í n ) 862 y 8 6 3 .
Clímaco (San Juan) 424 y 469.
C a r t a g e n a ( A n t o n i o de)
C l o s i o (Juan F e d e r i c o ) 1867.
131.
C a i t e s y V a l d i v i e s o ( F r . B e r n a r d o de) 1241, 1248 y 1 4 0 1 . C a s a n ( D . J.)
2127
C a s s i a n i ( P . A n t o n i o María) 1423.
C o e l l o ( D . A n t o n i o ) 1042. Corlantes ( D . Santiago A n t o n i o ) 2107. C o l l e t ( P e d r o ) 1787. C o l o d r o ( D . F r a n c i s c o B e n i t o ) 1155 y 1199.
C a s t a ñ o ( F r . V i c e n t e M a n u e l ) 1731.
Colona (Ascanio) 601.
C a s t e j ó n ( P . Agustín de) 1305.
Concepción ( F r . A l e j a n d r o de la) 1907.
640 C o n c e p c i ó n ( F r . G a b r i e l d e l a ) 1317 y 1381.
D í a z d e l C a s t i l l o ( D . A n t o n i o ) 1425.
C o n c e p c i ó n ( F r . G a s p a r P e d r o d e l a ) 1763.
D í a z de E n c i n a s ( F r . B a r t o l o m é ) 9 8 2 .
C o n c e p c i ó n ( F r . L u i s de la) 1 2 2 3 .
D í a z L o z a n o ( F r . I s i d r o ) 1566.
Contonente ( F r . F r a n c i s c o ) 1043.
D í a z de L u c o ( J u a n B e r n a r d o ) 130,
133,
194, 2 0 5 , 2 1 9 , 3 7 2 , 4 3 7 , 6 9 6 , 698 y 7 8 3 .
C o n t r e r a s ( J e r ó n i m o de) 5 6 6 , 574 y 7 4 2 . y
D í a z de M a y o r g a ( D . P e d r o ) 1059, 1077 y
1495C ó r d o b a ( F r . A n t o n i o de) 2 6 0 , 2 7 4 , 6 4 5 ,
D í a z d e M o n t a l v o ( A l o n s o ) 183, 3 7 3 , 379 y
Contreras
(D.
Juan
Manuel
de)
1494
1186. 407.
646 y 6 7 5 . C o r e l l a ( F r . B u e n a v e n t u r a de) 1534.
D i e z ( D . P e d r o ) 1004.
C o r n e j o ( D . D i e g o ) 1934.
D i e z de R o b l e d o ( F r . F r a n c i s c o ) 1388, 1426
C o r n e j o de R o j a s , 5 4 3 .
y 1433Dioscórides (Pedacio) 32. Dispierto y Gómez (D. Tomás)
C o r o n e l y M o r a l e s ( D . J u a n ) 1543. C o r r e a de A r a u j o ( F r a n c i s c o ) 916. Cortereal (Jerónimo) 720.
2135
y
2173. Domínguez ( L u i s ) 338.
C o r t e s ( J e r ó n i m o ) 8 1 0 y 1298. C o s t e ( M . ) 1764.
D o m í n g u e z y T o l e d o ( D . J u l i á n ) 1397.
C o t t a ( R o d r i g o ) 354, 436, 458, 501,
567,
617» 6 3 5 , 672 y 7 0 1 .
Donato (Elio) 4. Donato (Claudio) 607.
Cotiño ( F r . Ignacio) 1010.
Duchesne (P.)
C o v e ñ a ( F r . J u a n de) 4 7 4 .
D u e ñ a s ( F r . J u a n de) 6 4 7 .
Crespo ( P . Andrés)
Duns
1517.
C r e s p o H u r t a d o ( D . M i g u e l ) 1331. C r i t i n o (Pedro) 62.
1818.
S c o t o ( J u a n ) 9 0 0 , 9 3 9 , 9 8 9 , 1008,
1 0 1 2 , 1 0 5 3 , 1 0 5 8 , 1 0 6 4 , 1 0 7 6 , 1 0 8 0 , 1085, 1391 y 1510.
C r o i s e t ( P . J u a n ) 1665.
D u r a c i o y L o m e l í n ( D . V i n c e n c i o ) 1077.
C r u z ( F r . F r a n c i s c o de la) 1027 y 1052.
D u r a n d F a r d e l ( M . ) 2122.
C r u z ( F r . J o s é d e l a ) 1089.
D u t a r i ( D . D o m i n g o ) 1557.
C r u z ( F r . Juan de la) 423. C r u z ( S a n J u a n de la) 8 8 0 y 9 4 3 .
E c h e v a r r í a ( P . C a r l o s ) 1249, 1288 y 1300.
C u b i l l o ( A l v a r o ) 1179.
E g u í a ( M i g u e l ) 122.
C u c a l a (Bartolomé) 275.
E n c a r n a c i ó n ( F r . J o s é de la)
C u é l l a r y V e l á z q u e z ( D o m i n g o D i e g o de)
E n c i n a y l a C a r r e r a ( D . J u a n ) 1909.
884. C u e v a ( G a s p a r M i g u e l de la) 258.
1313.
E n c i n a s ( F e r n a n d o de) 6 8 . E n g u i d ( P . M i g u e l ) 1880.
C u e v a ( F r . L o r e n z o de la) 884.
E n r í q u e z ( A l f o n s o ) 51.
C u r i e d e A y a l a ( D . D i e g o ) 1010.
E n r í q u e z ( P . T . J u a n ) 1091. E r a s m o de R o t e r d a m , 7 1 , 7 3 , 115, 119, 120
D á v i l a y H e r e d i a ( D . A n d r é s ) 1252.
y 148.
D á v i l a y V e r a ( D . P e d r o ) 1185.
E s b a r r o s a (Agustín) 214.
D a z a ( P . D i e g o de) 915 y 9 1 7 .
E s c a n d ó n y E s t r a d a ( D . J o s é ) 1431.
D e c o l o n i a ( P . ) 1722 y 1 8 4 0 .
E s c o b a r (Juan) 8 4 1 , 853 y 1092.
D e h e s a de A l c a l á ( D . J u a n de la) 2 0 1 5 .
Escobar ( D r . Manuel) 743.
D e l g a d i l l o ( P . C r i s t ó b a l ) 1053, 1058, 1064,
E s c u e l a ( F r . Jerónimo*) 1090 y 1093.
1076 y 1 0 8 5 .
E s c u p o l i ( P . L o r e n z o ) 1666.
D e z a ( D . D i e g o de) 6 4 .
E s o p o , 70.
D i a n a ( P . A n t o n i o ) 1062.
E s p e j o ( D . B a r t o l o m é ) 1029.
D í a z ( P . A n t o n i o ) 1492.
E s p e r a n z a ( D . I g n a c i o M a r t í n ) 2174 y 2183.
D í a z ( F r . F r a n c i s c o ) 1201.
E s p i n o s a ( D . A n t o n i o de) 1203.
D í a z d e C a s i o ( F r . F r o i l á n ) 1287.
E s p i n o s a (Nicolás) 541.
6 i 4
E s p í r i t u S a n t o ( F r . A n t o n i o d e l ) 1171
y
1178.
F o r t e z a de F o r t e z a ( D . A n t o n i o ) 1573. F r a g o s o (Juan) 3 9 2 , 811 y 8 9 6 .
E s p í r i t u S a n t o ( F r . J o s é del) 1029.
F r a i l e ( D . B e r n a r d o ) 1269.
E s q u i v i a s ( F r . A l o n s o de) 1431.
F r i s s e r o ( F r . J e r ó n i m o ) 1403.
E s t e b a n ( P . M a r t í n ) 866.
F u e n s a l i d a ( F r a n c i s c o de) 6 5 0 .
E s t e l l a ( F r . D i e g o de) 2 3 5 , 5 2 8 , 721, 722
F u e n t e ( F r a n c i s c o de l a ) 182.
y 726.
F u e n t e ( F r . J u a n de l a ) 4 5 3 , 475 y 5 7 5 .
E s t r a d a ( F r . L u i s de) 529.
F u e n t e y P a r d o ( D . D o m i n g o de la) 1 0 7 7 .
E s t ú ñ i g a ( D . I n o c e n t e N i c o l á s de) 2 0 4 2 .
F u e n t e s ( A l o n s o de) 6 2 3 .
Estúñiga de A v e l l a n e d a ( D . Juan) 326.
F u e n t i d u e ñ a ( P e d r o de) 280 y 3 6 1 .
E u c l i d e s , 404 y 960.
F u e r o ( D . F r a n c i s c o A n t o n i o ) 1549.
E u l o g i o , c o r d o b é s (San) 4 9 6 .
F u s t e r ( D . M e l c h o r ) 1244.
E v i a ( J a c i n t o de) 1215. E z q u e r r a ( P . Alonso) 936.
G a e t a n o ( D . C a m i l o ) 1333. G a l e n o ( C l a u d i o ) 2 6 2 , 2 6 3 , 272, 3 1 0 , 3 7 6 ,
F a e r n o (Gabriel) 584.
377» 3 9 2 , 4 1
8
y 448-
F a l c ó (Juan) 492.
G a l l a r d o S a r m i e n t o ( D . Juan) n 73.
Fedro,
G a r a y ( B l a s c o de) 4 5 4 , 4 5 8 , 567 y 6 3 4 .
1776.
F e l i p e I I I , 632 y 6 5 1 . Félix (Fr.
G a r a y ( Ñ u ñ o de) 7 8 2 .
F r a n c i s c o ) 9 8 9 , 1008, 1012 y
1080.
G a r c í a ( P . F r a n c i s c o ) 1174 y García ( F r . Gaspar)
1175.
1471.
F e r n á n d e z ( A l f o n s o ) 314.
G a r c í a ( J u a n ) 6 3 1 , 632 y 6 5 1 .
F e r n á n d e z ( D r . M a n u e l ) 1349.
G a r c í a ( F r . J u a n P a b l o ) 1251.
F e r n á n d e z ( F r . T o m á s ) 1202.
G a r c í a B r i o n e s ( D . J u a n A n t o n i o ) 1289.
F e r n á n d e z d e M a d r i d ( A l o n s o ) 148.
G a r c í a C a r b a l l o ( D . F e d e r i c o ) 2121 y 2140.
F e r n á n d e z de P r a d o ( D . J u a n ) 1382.
G a r c í a de C a r t a g e n a ( A l o n s o ) 125.
F e r n á n d e z S a n t a e l l a ( R o d r i g o ) 99 y 4 4 4 .
G a r c í a C a r r e r o ( P e d r o ) 791 y 8 3 3 .
F e r n á n d e z d e T o r r e j ó n ( P e d r o ) 918 y 9 1 9 .
García y Castilla (Fr. Francisco)
F e r n á n d e z de T o v a r ( D . I g n a c i o ) 1094.
García Cavero (Francisco)
F e r n á n d e z de V i l l e g a s ( P e d r o ) 142.
G a r c í a G a l l e g o (Juan) 5 3 2 .
F e r o ( J u a n ) 3 0 9 , 3 3 2 , 4 0 8 , 4 0 9 , 4 3 8 , 530 y
G a r c í a M a t a m o r o s (Alfonso) 222, 261, 307,
53i-
3 3 » 455 y 4 5 6 . 2
F e r r e r M a l d o n a d o (Lorenzo) 920. F e r r e r de V a l d e c e b r o ( F r . A n d r é s ) 1216 y 1242.
1314.
1723.
G a r c í a de M u ñ a t o n e s ( F r . J o a q u í n ) 1474. 1081,
García
de l o s R í o s
( D . Eusebio)
1264,
1306 y 1389.
F e r r e r a s ( D . J u a n de) 1276 y 1280.
G a r c í a de S a a v e d r a ( J u a n ) 7 2 3 .
F e r r o ( D . F r a n c i s c o D o m i n g o ) 2041.
G a r c í a de S a n t a M a r í a ( M i c e r G o n z a l o ) 8 3 .
F i c e o (Jerónimo) 315.
G a r c i l a s o de l a V e g a , 5 0 0 .
F i g u e r o a ( P . E z e q u i e l de) 1686.
G a r c í a V a l d e m o r a ( D . B e n i t o ) 1077.
F i g u e r a ( P . G a s p a r ) 1060.
G a r n i e r González ( D . Francisco) 2043.
F i g u e r o a ( D . L o r e n z o de) 6 4 8 .
G a r r i d o de V i l l e n a ( F r a n c i s c o ) 5 1 8 .
F l o r e n c i a ( F r . A n t o n i o de) 86.
G a z t a m b i d e ( D . J a v i e r ) 2162
F l o r e n c i a ( F r . J e r ó n i m o de) 9 1 0 .
G e n n a d i o , 747.
F l o r e s ( F r . D i e g o ) 1203.
G e r s o n ( J u a n ) 76 y 8 4 .
F l o r e t o , 70.
G i l G o d o y ( F r . J u a n ) 1203 y 1204.
F l o r o ( L u c i o ) 416 y 754.
G i l R o m a n o ( C a r d e n a l ) 1168.
F o l c o (Julio) 649.
G i l e s P r e t e l ( D . J u a n de) 1074.
F o n s e c a ( F r . Cristóbal) 760.
G o d o y de L o a y s a ( D . M a r t í n ) 3 6 1 .
F o r n a r i o ( P . Martín) 826, 829 y 830.
G ó m e z ( A n t o n i o ) 685 y 6 8 6 . 41
642 G ó m e z A r i a s ] de T a l a y e r a ( D . F e r n a n d o )
H e n r í q u e z de V i l l e g a s (Andrés) 933. Heredero y M a y o r a l ( D . Nicolás Antonio)
187. G ó m e z de C a s t r o ( A l v a r o ) 213, 287,
318,
319 Y 439-
1745,
1788,
1806, 2 0 6 9 , 2 0 7 0 , 2071
y
2093. Hernández (Diego) 493.
G ó m e z de C i u d a d - R e a l ( A l v a r o ) 4 8 , 72 y ii4-
Hernández B l a s c o ( F r a n c i s c o ) 595,
842,
898 y 9 3 7 . Hernández Blasco (Luis) 848.
G ó m e z de L u q u e ( G o n z a l o ) 5 8 6 .
H e r n á n d e z de V e l a s c o ( D . G r e g o r i o ) 6 0 7 .
Gómez Tejada (Cosme)
H e r r e r ( P . F r a n c i s c o ) 1563.
1192.
G ó m e z de T e j a d a ( D . F r a n c i s c o ) 1192. G o m i e s s a ( N i c o l á s de)
111.
H e r r e r a ( P . A g u s t í n de) 1176, 1205, 1217 y
González (Juan) 957.
1188,
1193,
1316.
H i p ó c r a t e s , 3 2 8 , 3 2 9 , 4 1 9 , 8 1 1 , 837 y 9 5 3 .
G o n z á l e z ( D . M a n u e l ) 2114.
H o n c a l a ( A n t o n i o de) 159, 172, 2 0 4 y 2 8 1 .
G o n z á l e z de A l b e d a ( F r . J u a n ) 897.
Horacio,
G o n z á l e z de B o v a d i l l a (Bernardo) 624.
H u a r t e (Juan) 974.
G o n z á l e z de C a s t i l l a ( D . J u a n ) 9 4 5 , 948 y
H u e r g a ( F r . C i p r i a n o ) 278, 279 y 5 7 6 .
1038.
1776.
H u e r t a ( J e r ó n i m o de) 633 y 7 6 6 .
González del Cueto (D. Damián)
1666.
G o n z á l e z M a r t í n e z ( J u a n ) 8 6 1 , 8 6 7 , 901 y 93 G o n z á l e z de T o r n e o ( F r a n c i s c o ) 9 7 0 . 2
G o n z á l e z V a l d é s ( D . J u a n A n t o n i o ) 1776. G o n z á l e z V i l l a r ( D . J u a n ) 1560. G r a c i á n ( D . B e r n a r d o ) 1334. G r a c i á n ( D i e g o ) 145 y 2 2 4 . G r a c i á n D a n t i s c o ( T o m á s ) 784. G r a n a d a ( F r . L u i s de) 191, 393 y 4 2 4 . G r a n d e ( D . A l f o n s o ) 1296. G r a s i s ( D . F e l i p e de) 1077. G r e g o r i o M a g n o ( S a n ) 779. Gregorio ( F r . Arcisio) 288. G u d i e l (Jerónimo) 519. G u e v a r a ( D . A n d r é s ) 1187 y 1203. G u e v a r a (Diego) 316. G u e v a r a ( D . A n t o n i o de) 2 3 4 , 4 8 4 , 676,
H u e r t a ( F r . J u a n de) 1072. H u r t a d o ( P . G a s p a r ) 9 2 8 , 934 y 9 3 8 . H u r t a d o L e o n é s ( F r . D i e g o ) 1335. H u r t a d o de M e n d o z a ( D . J u a n ) 2 3 0 . I b á ñ e z de A o i z ( D . V i c e n t e ) 1316. I g n a c i o M á r t i r ( S a n ) 179. I l l e s c a s ( D . G o n z a l o de) 559. Infante ( D . F a c u n d o ) 2095. I s a s i y G u z m á n ( D . F r a n c i s c o ) 1067. I s l a ( M a e s t r o ) 217. I s l a ( P . J o s é F r a n c i s c o de) 1818. Izquierdo ( D . Antonio) 1802. Jacquier ( P . F r a n c i s c o ) 1803. Jaén ( F e r n a n d o ) 2 9 6 . J a r a v a (Juan) 210. J e r ó n i m o ( S a n ) 10, 19, 2 4 , 9 5 , 555 y 7 4 7 .
677, 678 y 744. G u i n d a l ( F r . M a t e o ) 1383 y 1384.
Jesús ( F r . D i e g o de) 881 y 1244.
G u ñ i n e l ( P . R a m ó n ) 1666.
Jesús M a r í a ( F r . A g u s t í n )
Gutiérrez (Juan) 457.
Jesús M a r í a ( F r . A l o n s o de) 9 0 3 , 906 y
G u t i é r r e z de E s t r e m e r a ( F r . J u a n ) 8 5 5 .
1189.
911.
Gutiérrez S a l i n a s (Diego) 745.
Jesús M a r í a ( F r . A n t o n i o de) 1203.
G u z m á n ( F r a n c i s c o de) 362 y 3 7 4 .
Jesús M a r í a ( F r . F r a n c i s c o de) 1 2 0 3 .
G u z m á n ( J u a n de) 6 5 2 .
Jesús M a r í a ( F r . F r a n c i s c o de) 1 6 6 8 . Jesús M a r í a ( F r . José de) 7 6 2 .
G u z m á n ( P . L u i s de) 7 6 0 . G u z m á n ( F r . M a n u e l de)
1471.
Jesús M a r í a ( F r . N i c o l á s de) 9 4 3 .
G u z m á n ( D . P e d r o de) 6 3 2 .
Jiménez ( F r . B e r n a r d i n o ) 1261.
G u z m á n y M a n r i q u e ( D . J o a q u í n ) 1554.
Jiménez ( F r . F r a n c i s c o ) 93.
H e d í n ( S i m ó n ) n 1.
Jiménez A y l l ó n (Diego) 542.
H e i n e c i o ( J . G . ) 2028 y 2 0 2 9 .
Jimeno (Martín) 494.
6+3 J u a n E v a n g e l i s t a ( S a n ) 351.
L ó p e z N u c e d a (Gaspar) 376.
J u l i a n o , m é d i c o , 653 y 7 6 5 .
L ó p e z P a l a c i o s ( D . José) 1414.
J u s t i n o , 170.
López P i n e r o ( D . Juan) 930.
J u v e n c i o ( P . José) 1722.
L ó p e z de R e g ó ( D . T o m á s ) 2057. L ó p e z de S a l c e d o ( D . I g n a c i o ) 6 9 6 , 698 y
L a g u n a ( A n d r é s de) 163.
783.
L a n d a y G a r c í a ( D . M a r i a n o ) 1856.
L ó p e z de S i g u r a ( R u y ) 3 2 4 .
L a n d i v a r C a b a l l e r o ( F r . M i g u e l de) 1509.
L ó p e z T a m a r i z ( D . F r a n c i s c o ) 1779.
L a n s p e r g i o ( P . J u a n ) 5 2 7 , 5 3 3 , 5 5 3 , 556 y
L ó p e z de U b e d a ( J u a n ) 5 4 3 , 577, 611 y 6 3 4 .
769.
L ó p e z de V a c a ( L u i s ) 1031.
L a n z i ( M a r q u é s de) 632 y 6 5 1 .
L ó p e z de Z a r a t e ( D . F r a n c i s c o ) 1045.
L a p i d ( P . Juan) 221.
L o r c a ( F r . P e d r o de) 819.
L a r e d o ( F r . B e r n a r d i n o ) 876.
L o r e a ( F r . A n t o n i o de) 1233.
L a r r a g a ( F r . F r a n c i s c o ) 1777 y 1794.
L o r e a A m e s c u a ( D . B e r n a r d o de) 1233.
L a s a r t e y M o l i n a (Ignacio) 654.
L o r e n t e ( M a e s t r o A n d r é s ) 1190.
L a s o de l a V e g a (Gabriel) 626.
L o z a n o , 1243.
L á z a r o ( P . A n t o n i o ) 1500 y
L o z a n o ( F r . N i c o l á s ) 1244.
1518.
L e c a n d a ( P . D . J u a n José de) 2168.
L o z o y a ( F r . L u c a s de) 1029.
L e d e s m a ( A l o n s o de) 886 y 8 9 3 .
L u c i a n o , 163 y 2 1 0 .
L e ó n ( F r . P a b l o de) 2 5 9 .
L u d e ñ a ( F r . J u a n de) 1068 y 1244.
L e ó n M e r c h a n t e ( D . M a n u e l de) 1077 y
L u e n g o ( F r . Francisco) 990.
1212.
L u j a n ( P e d r o de) 520 y 5 4 4 .
L e o n i s a ( F r . Agustín) 46.
L u l i o (Raimundo) 902.
L e r í n de A g u i r r e ( D . M i g u e l ) 1194 Y 1224.
L u m b r e r a s ( D . J o a q u í n ) 2096, 2 0 9 7 , 2098
L e r m a ( C o n d e de) 6 3 2 .
y 2099.
L i a ñ o ( S a n t i a g o ó J a q u e s de) 375 y 3 8 4 .
L u q u e ( D . F r a n c i s c o ) 1984.
L i m ó n M o n t e r o ( A l f o n s o ) 1206 y 1301. L i s b o a ( F r . M a r c o s de) 394 y 4 2 5 .
Macías F l o r e s ( D . Ciríaco) 2156.
L l ó r e n t e ( F r . F r a n c i s c o ) 1203.
M a d r e de D i o s ( F r . A l e j a n d r o de l a ) 1398.
L o a y s a ( F r . G a r c í a de) 153.
M a d r e de D i o s ( F r . A n t o n i o de l a ) 9 0 5 .
L o b e r a de A v i l a ( L u i s ) 184, 185, 186 y 7 4 9 .
M a d r i d ( A l o n s o de) 69 y 2 7 6 .
L o d e ñ a ( D . A n t o n i o M a n u e l de) 1318.
M a d r i d ( F r . José de) 1244.
L o d e ñ a ( F r . J u a n de) 1385.
M a d r i g a l ( A l f o n s o de) El Tostado, 6 .
L o p e de V e g a ( F r . F é l i x ) 8 1 2 , 8 7 4 3 ' 1179.
Mafeo V e g g i o , 607.
L o p e (Diego) 1041.
M a l a v e h a r ( P . J u a n I g n a c i o ) 1386.
L o p e ( D i e g o ) 123.
M a l d o n a d o ( F r . A n g e l ) 1293 y 1302.
L ó p e z ( P . F r a n c i s c o ) 1340.
M a l d o n a d o ( D . José J u a n A n t o n i o ) 1532.
L ó p e z ( D . I s i d o r o ) 1779 y 1822.
M a l ó n de C h a i d e ( F r . P e d r o ) 6 8 7 , 712
y
761.
L ó p e z ( F r . M a n u e l A n t o n i o ) 1519. L ó p e z A d á n ( D . P e d r o ) 1915.
M a n r i q u e (Jorge) 4 5 4 , 4 5 8 , 4 6 1 , 567 y 6 3 5 .
L ó p e z de A r r i e t a ( P e r o ) 4 4 2 .
M a n r i q u e de L a r a ( D . L u i s ) 579.
L ó p e z C a n a r i o ( G a s p a r ) 377.
M a n t u a n o ( F r . B a u t i s t a ) 5 4 , 100 y 101.
L ó p e z de C o r e l l a ( A l o n s o ) 6 2 8 .
M a n u e l ( D . F r a n c i s c o ) 1262.
L ó p e z C r e s p o ( J . ) 1402.
M a n z a n a r e s ( F r . B l a s de) 1706.
L ó p e z de E s t ú ñ i g a ( D i e g o ) 4 0 , 4 2 y 5 5 . López
Magdaleno
(Fr.
Alonso)
1556.
1162
M a r i a n i de C o r b e r a ( F r . F r a n c i s c o A n t o y
n i o ) 1919. M a r í n ( P . J u a n ) 1277,
1297,
1303,
1319,
L ó p e z de M e d i n a ( D . J u a n ) 1644.
I393> *399> i4°°> 4°4> H°5> 4 ° ' 4 »
L ó p e z M o g r o ( D . T o m á s ) 1077.
1411,
I
1412, 1415 y
1416.
I
6
I
1 0
6 M a r i n e o S i c u l o , 126, 127, 141,
143, *44 Y
167. M a r q u é s ( F r . A n t o n i o ) 1294 y
1417.
M a r q u é s de C a r e a g a ( D . G u t i e r r e ) 912. Márquez ( F r . Juan) 949.
M e s i n a ( F r . F r a n c i s c o de) 6 8 9 . Mesué (Juan) 432. M i g u e l e z de M e n d i j u r ( D . C e l e d o n i o J a v i e r ) 1544 y 1 9 2 3 . M i l i t e l l i ( C o n d e de) 6 3 2 y 6 5 1 .
1177.
M a r t í n E s t e b a n ( D . R i c a r d o ) 2 1 2 2 , 2159 y 2160.
M o e z d e I t u r b i d e ( M i g u e l ) 9 7 5 , 1014, 1340 y
1061,
1341.
M o l i n a ( L u i s de) 4 8 5 .
M a r t í n e z ( D . A n t o n i o ) 1042.
M o n c a y o ( P e d r o de) 7 0 8 .
M a r t í n e z ( E u g e n i o ) 679 y 784.
M o n t a n o ( P . G e r a r d o ) 1163,
M a r t í n e z ( J u a n ) 139.
1164 y
1165.
M o n t e m a y o r ( J o r g e de) 2 2 0 , 3 4 5 y 4 7 7 .
M a r t í n e z ( M a n u e l ) 961.
Monterroso y A l varado (Gabriel) 470.
M a r t í n e z ( P e d r o ) 325 y 3 2 6 . M a r t í n e z de A z a g r a ( D . A n t o n i o ) 9 4 0 . Martínez de B r e a (Pedro) 578. M a r t í n e z G a l i a n o ( D . M a n u e l J u s t o ) 1765. M a r t í n e z M o r a t i l l a ( D . G a b r i e l ) 1015. Martínez Pedernoso ( D . Benito)
1407.
M a r t í n e z de P r a d o ( F r . J u a n ) 1 0 3 2 , 1 0 4 6 , 1 0 5 4 , 1065 y 1 0 8 6 .
M o n t e s e r ( D . F r a n c i s c o ) 1042. M o n t e s i n o ( F r . A m b r o s i o ) 1. M o n t ó y R o b a j ( D . V i c e n t e ) 1819. M o n t o y a ( P . G a s p a r ) 1244. M o r a l ( F r . C a r l o s del) 1432. M o r a l e s ( A m b r o s i o de) 4 2 6 , 4 9 5 , 4 9 6 , 5 0 4 , 5 Y 534M o r e d a ( F r . P e d r o de) 1 3 2 0 . 2 1
M a r t í n e z de l o s R í o s ( D . V i c e n t e ) 1 8 0 4 . Martínez R i p a l d a ( P . Juan)
Messía ( F r . Andrés) 822.
M i l a n e s M e n c h e r o ( D . J o s é ) 1690.
M a r t í ( D . F r a n c i s c o ) 1244. Martín ( F r . Andrés)
4 4
1221.
M a t a ( F r . G a b r i e l de) 6 5 5 . M a t a ( F r . J u a n de) 9 6 2 y 1 0 2 1 . M a t e o ( D . M a n u e l ) 2170. M a t o s ( D . J u a n de) 1 0 4 2 .
M o r e l l a n o ( P e d r o ) 120. Moreno ( D . Aniceto) 2108. M o r e n o ( P . A n t o n i o ) 1253 y 1 2 6 5 . M o r e n o ( F r . Cristóbal) 636, 713, 714,
M a y e r s ( F r . L o r e n z o ) 1203.
M o r e t o ( D . A g u s t í n ) 1042 y 1 9 4 3 .
M e d i n a ( F r . B a r t o l o m é ) 656 y 688.
M o r o Cervantes (Eustaquio) 444.
M e d i n a ( D r . J u a n de) 201 y 2 0 8 .
M o s c o s o ( D . J u a n A l o n s o de) 1 2 0 0 .
M e d i n a ( F r . M i g u e l de) 3 0 9 , 3 2 0 , 3 3 2 , 4 0 8 ,
M o t t a ( P e d r o ) 3 3 6 y 717.
409, 438 y 530. M e d i n a ( P e d r o de) 2 2 5 , 3 9 5 , 3 9 6 y 7 0 7 .
Moya
(D. Jácome
C a p i s t r a n o de)
M o u r a ( F r . P e d r o de) 1 0 9 6 .
Mejía (Luis) 203.
M u ñ a t o n e s ( F r . J o a q u í n de) 1 4 6 8 .
M e n a ( F e r n a n d o de) 2 6 2 , 2 6 3 , 2 8 3 , 3 1 0 y
M u ñ o z (Alfonso) 1225.
M e n a ( J u a n de) 397 y 398.
1778,
1805 y 1 8 2 0 .
M e d r a n o ( F r . A l o n s o de) 4 7 6 .
625.
737,
792 y 7 9 8 .
M u ñ o z ( F r . J e r ó n i m o ) 1207, 1 2 0 8 , 1250 y 1270.
M e n d o z a ( D . A n t o n i o de) 1042.
Muñoz ( F r . Juan) 1004.
M e n d o z a ( D . F e r n a n d o de) 6 1 2 .
M u ñ o z de F i g u e r o a ( D . A l v a r o )
M e n d o z a ( F r . F r a n c i s c o d e ) 1339.
M u r c i a de l a L l a n a ( F r a n c i s c o ) 793, 799,
M e n d o z a ( F r . I ñ i g o de) 1 8 0 .
1317.
800, 801, 820 y 821.
M e n d o z a ( D o ñ a M a r í a de) 2 5 6 .
M u r i e l ( F r . P a b l o de) 1 5 6 8 .
M e n e s e s ( F r . F e l i p e de) 4 1 1 .
M u s e o , 18.
M e r c e d e s ( F r . M a n u e l d e l a s ) 1506. Merinero ( F r . Juan) 939. M e r i n o d e S a n A g u s t í n ( F r . A n d r é s ) 1244.
N á j e r a ( P . M a n u e l de) 9 9 2 , 9 9 3 , 1 0 0 0 , 1 0 0 1 , 1010 y 1 3 2 8 .
M e s a ( F r . L u i s de) 1 2 0 3 .
N a v a r r o ( F r . D i e g o ) 425 y 818.
M e s a ( F r . P a b l o de) 9 9 1 , 9 9 9 , 1010 y 1 0 1 3 .
N a v a r r o ( P . J o a q u í n ) 1522 y 1 5 2 6 .
6
45
N a v a r r o ( F r . R o d r i g o ) 121.
P a r e j a ( P . J a c i n t o ) 1148.
N a v a r r o y B e l l u g a ( D . F r a n c i s c o ) 1553.
P a r r a ( F r . J a c i n t o de) 1075, 1082 y 1244.
N a v e r o s ( J u a n ) 150 y
P a r r o n d o ( F r . D o m i n g o ) 2187.
197.
N e b r i j a ( A n t o n i o de) 16, 19, 2 1 , 2 2 , 24, 27,
Pascual
28, 31, 3 3 , 41, 44, 45, 50, 57, 66, 70, 81,
2139.
y
Cuéllar
( D . Eusebio)
8 9 , 9 4 , 9 5 , 103, 106, 108, 110, 120, 128,
P a s t o r (Juan) 773.
132, 138,
Pastor ( F r . Juan) 922.
140, 146, 315, 3 5 3 , 4 2 1 , 4 4 6 ,
447, 482, 493, 508, 509, 510,
750, 751,
y
Pastor Ávalos y Mendoza (D. Juan F r a n c i s c o ) 1496.
1050 y 1779.
P a z ( D . Justo A l o n s o de la) 2129.
N e p o t e ( C o r n e l i o ) 747. N i e r e m b e r g ( P . J u a n E u s e b i o ) 1033 Y
I ] C
74-
P a u l a ( F r . F r a n c i s c o de)
1157.
P e i n a d o ( P . I g n a c i o F r a n c i s c o ) 1195,
N i s e n o ( F r . G r e g o r i o ) 1029. Nodal (Fr. Benito)
2121
1209,
1239, 1308, 1309, 1542 y 1550.
1471.
N ú ñ e z ( D . F r a n c i s c o ) 557.
P e l l i c e r de T o v a r ( D . A n t o n i o ) n 7 9 .
N ú ñ e z de A v e n d a ñ o ( P e d r o ) 195 y 198.
P e l l i c e r de T o v a r ( D . José)
Núñez D e l g a d i l l o ( F r . Agustín) 902.
P e n t a r c o (Pedro) 2189.
N ú ñ e z de T o l e d o ( J u a n ) 5.
P e ñ a ( F r . A n t o n i o d e l a ) 7.
1179.
P e ñ a ( P . D . J u a n José) 2188. O c a m p o ( F l o r i á n de) 5 3 3 .
P e ñ a y T a p i a ( D . T o m á s de l a ) 1485.
O c a ñ a ( F r a n c i s c o de) 7 7 2 .
Peñalver ( F r . Juan)
O c h o a V e l e n d i z ( D . L o p e ) 1087 y 1342.
P e r a l de L e ó n ( D . A l e j a n d r o ) 1420 y
O l e a ( D . A l o n s o de) 1343.
Pérez (Antonio) 505.
O l i d e n ( P . G a s p a r de)
Pérez ( F r . Domingo)
1476.
O l i v a r e s ( F r . E s t e b a n de) O l i v a r e s ( F r a n c i s c o de)
1791.
P é r e z ( D . Jerónimo)
1512.
1421.
1321. 1925.
P é r e z ( D r . Jerónimo) 1260.
1179.
O l m o ( F r . J u a n d e l ) 1266.
P é r e z ( J u a n ) 165.
O ñ a ( F r . P e d r o de) 6 3 7 , 6 8 0 , 6 9 0 y 7 2 8 .
P é r e z d e l C a s t i l l o ( B a l t a s a r ) 356 y 4 3 3 .
O r d ó ñ e z de M o n t a l v o ( G a r c í a ) 6 3 8 .
P é r e z de C h i n c h ó n ( B e r n a r d o ) 6 6 4 .
O ñ o r o ( D . P e d r o F r a n c i s c o ) 2055 y 2 7 2 .
P é r e z de H i t a ( G i n é s ) 729, 7 6 3 , 7 8 6 , 8 2 7 ,
O r o z c o ( S a n A l o n s o de) 3 8 0 , 4 1 2 , 4 2 7 , 4 5 9 ,
843 y 8 8 7 . P é r e z de L a r a ( L i c e n c i a d o ) 1345.
460, 471, 545, 602. O r t i z ( F r . F r a n c i s c o ) 227, 228 y 2 5 0 .
P é r e z de L u j a n ( F r . A n t o l í n ) 1029.
O r t i z A r i a s ( F r . F r a n c i s c o ) 535.
P é r e z de M e s a ( D i e g o ) 649 y 707.
O r t i z L u c i o ( F r . F r a n c i s c o ) 657 y 6 7 0 .
P é r e z de M o n t a l v á n ( D . J u a n ) 9 6 6 , 1179
O r t ú ñ e z de C a l a h o r r a ( D . D i e g o ) 5 5 8 .
y
1669. P é r e z de M o y a ( J u a n ) 4 8 6 , 4 8 7 , 4 8 8 , 5 7 9 ,
O s o r i o (Jerónimo) 3 9 9 . O s o r i o de l a s P e ñ a s ( D . A n t o n i o )
1147.
O t á ñ e z de E s c a l a n t e ( D i e g o de) 5 9 6 . O v a n d o ( F r . J u a n ) 691 y 6 9 2 .
5 9 7 , 614, 834 y 8 8 8 . P é r e z y N o t a r i o ( D . J u a n A n t o n i o ) 1766. P é r e z de O l i v a ( M a e s t r o F e r n á n ) 2 0 9 . P e r s i o F l a c o ( A u l o ) 16, 44 y 8 1 .
P a d i l l a ( F r . J u a n de) 522, 613, 693 y 7 9 4 .
P i a m o n t e s ( A l e j o ) 976.
P a d i l l a ( F r . P e d r o ) 720.
P i c a z o ( F r . J u a n ) 1510 y 1929.
P a d u r a ( D . M a n u e l A n t o n i o de) 2 1 2 8 .
P i n a r d ( A . ) 2159.
Palenciano ( D . Bernabé)
P i n c i a n o ( F e r n a n d o ) 193.
1961.
P a l m a ( P . L u i s de la) 913 y 9 2 1 . P a l m i r e n o (Lorenzo) 628.
P i n i l l a y V i z c a í n o ( D . José) 1574, 1766 y
1792.
P a n i a g u a ( F r . P e d r o ) 1244.
P i n t o ( F r . H é c t o r ) 5 2 3 , 559 y 7 0 9 .
P a r a v i c i n o ( F r . F é l i x H o r t e n s i o ) 1037.
P í o V , 476.
Pardo ( P . Manuel) 983.
P í o ( A l b e r t o ) 160.
1730,
646 Pitillas
y
Ruesga
( D . Andrés de)
1278,
R a m í r e z de P r a d o ( D . L o r e n z o ) 1033. R a o l (Juan) 499.
1310, 1311 y I 3 4 6
Rayón (D. José) 2044.
P l a t a ( F r . J u a n de la) 9 8 0 .
R e b e l o ( P . A l o n s o ) 1244.
Plauto, 29.
R e g i o (Jerónimo) 598.
P l a z a ( D i e g o de) 4 1 3 .
R e i n a ( F r a n c i s c o de la) 774, 904 y 1022.
P l a z a ( F r . M i g u e l d e l a ) 1267 y 1272.
R e i n o s a ( F r . P e d r o de)
P l i n i o (Cayo) 60 y 766.
1281.
Remírez ( F r . Cristóbal)
P l o v e ( N i c o l á s ) 76 y 2 6 4 .
1312.
Rengifo (Dr.) 524.
P l u t a r c o , 145 y 2 2 4 .
Reyno (Fr. Bernardo)
P o n c e , m é d i c o , 169.
1203.
R i b a s ( F r . J o s é de) 1 5 0 3 .
P o n c e ( F r . A l o n s o ) 719, 724 y 776.
R i b a s d e l C a s t i l l o ( D . D i e g o A n t o n i o ) 1273,
P o n c e de L e ó n ( D . Andrés) 1347.
1279 y 1304.
P o n c e de L e ó n ( C r i s t ó b a l ) 7 3 0 . P o n c e de L e ó n ( F r . J u a n ) 1029.
R i e r o y G o d o y ( D . R o d r i g o ) 1531.
P o r f i r i o , 388, 900 y 947.
R i o j a n o ( F r . F r a n c i s c o ) 1010.
P o r r a s ( D . A n t o n i o de) 236.
Ripalda (P. Jerónimo)
P o r r e s ( D . F r a n c i s c o I g n a c i o de) 9 6 7 , 9 8 4 ,
R i v a ( D . J u a n A n t o n i o de la) 2118.
9 9 4 , 1 0 0 6 , 1009, 1 0 1 0 , i o n , 1016, 1028,
(P.
G a s p a r de) 1 0 5 5 ,
1063,
R i v a d e n e y r a ( D . P e d r o ) 6 9 4 , 695 y
1174.
1069 y 1 0 7 0 .
1 0 2 9 , 1034, 1 0 3 9 , 1 0 4 0 , 1077 y 1 4 6 9 . P o r t i l l a y E s q u i v e l ( D . M i g u e l de) 1418
Rivadeneyra
2118.
y
1467. P o r t o - M a u r i c i o (Leonardo) 2065.
R i v e r a ( P . D i e g o de)
P o z a ( P . J u a n B a u t i s t a ) 923 y 924.
R o b l e s ( J u a n de) 3 6 7 .
P o z o (Martín A l f o n s o del) 414.
Rodríguez ( A n t o n i o ) 1821.
P o z u e l o ( F r . A l o n s o de) 8 7 0 .
Rodríguez ( P . Francisco) 835.
P r e s e n t a c i ó n ( F r . F r a n c i s c o de l a ) 1244.
Rodríguez (Gregorio) 995.
P u e b l a ( D . F é l i x ) 2121 y 2 1 6 4 .
Rodríguez ( L u c a s ) 547, 581, 604 y 739.
P u e n t e ( P . J u a n de la) 478.
Rodríguez, lusitano ( F r . M a n u e l ) 667.
P u g e t de l a S e r r é (Juan) 1806.
Rodríguez
Robles (Francisco)
P u i g b l a n c h ( D . A n t o n i o ) 2037.
de
1514.
147.
Arellano ( D . José
Javier)
1478 y 1486.
P u l g a r ( H e r n a n d o de) 6 3 , 461 y 5 6 7 .
Rodríguez P o r t u g a l (Antonio) 605. Rodríguez V a l c á r c e l ( D . F r a n c i s c o ) 1023.
Q u e s n a y ( M . de) 1807.
R o j a s ( D . F r a n c i s c o ) 1042.
Q u e v e d o ( D . F r a n c i s c o de) 9 9 8 .
R o j a s ( F r . J u a n de)
Q u i n t a n a ( D . F r a n c i s c o ) 1010. Q u i n t a n i l l a y M e n d o z a ( D . F r a n c i s c o ) 997. Q u i n t o C u r c i o , 61. Q u i r i n o de S a l a z a r ( F e r n a n d o ) 882 y 8 8 3 . Q u i r o g a y M o y a ( D . P e d r o ) 1349. Q u i r ó s ( F r a n c i s c o de)
R o j o L o z a n o ( F r . A n t o n i o ) 1149 y 1 1 5 0 . R o m á n ( F r . Jerónimo) 479. R o m e o y R e b o l l a r ( F r . J o s é de S a n A n t o -
nio) I533
1179.
1178.
R o j a s ( F r . J u l i á n de) 1 2 0 3 .
:
R o m e r o y Córdoba ( D . Francisco) R a m í r e z ( D . A l e j a n d r o ) 1767.
Rósete (Pedro) n 79.
R a m í r e z (Juan) 336 y
R o s i l l o ( F r . M a r t í n ) 1295.
717.
Rubio (P.
R a m í r e z ( F r . L u i s B l a s ) 1869. R a m í r e z de Arellano ( F r . Jerónimo) 8 0 3 . R a m í r e z de A r e l l a n o ( D . L u i s )
1179.
R a m í r e z d e O r o z c o ( F r . J u a n ) 1535, 1539 Y i 5 4 6
A n t o n i o ) 775,
828, 836, 849,
850 y 894.
R a m í r e z ( P . V i c e n t e ) 1387.
1537,
R u e d a ( L o p e de) 429 y 1350. R u e l l i o (Juan) 32. R u e s c a s ( A g u s t í n ) 211 y 2 2 3 . R u f o (Juan) 618. R u f o (Sexto) 747.
1165.
647 R u i z ( F r . Marcelo) 443.
S a n P e d r o ( D i e g o de) 8 y 9 .
R u i z A l c o h o l a d o ( P e d r o ) 659.
S a n t a C r u z C á r c a m o ( J u a n de) 2 6 6 .
R u i z D e l g a d o ( D . J o s é ) 1290 y 1394.
S a n t a M a r í a ( F r . A n t o n i o de) 1258.
R u í c e s de F o n t e c h a ( J u a n A l f o n s o ) 732,
S a n t a M a r í a ( F r . A n t o n i o de) 5 9 9 . S a n t a M a r í a ( F r . C o s m e de) 394.
805 y 8 3 7 .
S a n t a T e r e s a ( F r . J o s é de) 1029. S a ( D . M a n u e l ) 822.
S a n t a T e r e s a ( F r . P e d r o de) 1282.
S a a v e d r a F a j a r d o ( D . D i e g o de) 1229.
S a n t i a g o A p ó s t o l , 917.
S a c r o b u s t o (Juan) 8 7 .
S a n t i l l á n ( F r . G r e g o r i o de) 1010 y 1029.
S á i n z ( F r . A n t o n i o ) 1521.
S a n t í s i m o S a c r a m e n t o ( F r . L e a n d r o del) 996.
S á i n z de P r a d o ( D . F e l i p e ) 2 0 8 0 . Sajonia
(Landulfo, Ludolfo
•
ó Leotolfo
Santos y Grossín ( D . Francisco)
1777
S a n t o s de R i s o b a ( D . B a r t o l o m é ) 1048 y
S a l a s ( P e d r o de) 1822. S a l a z a r ( D i e g o de) 156 y 158.
1088. S a n t o T o m á s ( F r . J u a n de) 947, 951, 9 5 2 ,
S a l a z a r ( F r . E s t e b a n de) 671. S a l a z a r ( F r . P e d r o de) 6 8 3 .
9 5 5 , 9 3 Y 9776
S a l a z a r ( F r . S i m ó n ) 1210.
S a n V i c e n t e ( F r . T o m á s de) 1561.
S a l d í a s ( D . J u a n F r a n c i s c o ) 2044.
S a n z ( F r . J o s é ) 1203, 1230, 1231 y 1232.
S a l i n a s ( F r . M i g u e l de) 3 4 8 , 349 y 4 1 5 .
S a n z P é r e z ( D . D i e g o ) 1897.
S a l o m ó n , 882 y 1163.
S a n z o l e s ( F r . A l f o n s o de) 235 y 726.
S a l v a d o r y S e s m a ( F r . J o s é ) 1471 y 1490.
S a r a s a J i m é n e z ( J a c i n t o ) 941 y 9 4 2 .
S a l z e d o de L e ó n (Ignacio) 372 y 437.
S a v o n a r o l a ( F r . J e r ó n i m o ) 117.
S a n A l b e r t o ( F r . J o s é A n t o n i o de) 1768.
S e g o v i a ( F r . J u a n de) 4 8 9 .
S a n Agustín ( F r . C r i s t ó b a l de) 1505.
S e g u r a ( J u a n de) 4 0 4 .
S a n Agustín ( F r . L u i s de) 1073.
S e g u r a ( M a r t í n ) 561, 6 i g , 660 y 661.
S a n A n t o n i o ( F r . B e r n a r d i n o de) 1424.
S e m p l e de T o v a r ( D . A n t o n i o ) 1010.
S a n B e r n a r d o ( F r . L u i s de) 1203.
S e n a ( S a n t a C a t a l i n a de) 12.
S á n c h e z ( M a e s t r o A l f o n s o ) 950.
S e n d í n ( F r . J u a n ) 1315.
S á n c h e z ( D . F é l i x F r a n c i s c o ) 1413.
S é n e c a , 109, 125 y 2 4 4 . S e p u l v e d a ( L o r e n z o de) 3 5 0 .
S á n c h e z ( P . T o m á s ) 1097. S á n c h e z de l a C á m a r a ( F r . D i e g o ) 6 9 7 . S á n c h e z C a r r a l e r o ( D . F e l i p e ) 1901. S á n c h e z de C a s e d a ( D . J o s é )
S e q u e i r o s y S o t o m a y o r ( F r . F r a n c i s c o de) 1254. S e r n a ( M a e s t r o ) 289.
1515.
S á n c h e z C i s n e r o s ( D . J u a n ) 1890.
S e r r a d a ( F r . B e r n a r d o ) 1390.
Sánchez Escobar ( F r . Francisco) 2081.
Serrano ( F r . Constantino) 900.
S á n c h e z de G u e v a r ( F r a n c i s c o ) 7 8 1 . S á n c h e z de l a F u e n t e ( F r . A n t o n i o ) 1471 S á n c h e z de L i m a ( M i g u e l ) 560 y 1245. S á n c h e z M a n j ó n ( D . J o s é ) 1244. S a n d o v a l y R i v e r a ( P . J u a n de) 1390. S a n I l d e f o n s o ( F r . Agustín de) 1007. S a r i J e r ó n i m o ( F r . J u a n de) 1257. P e d r o de)
1010,
1056. S a n J u a n ( F r . I s i d r o de) 1244. S a n L o r e n z o ( F r . G a s p a r de) 1226. S a n n a z a r o , 152.
S e r r a n o ( D . P e d r o ) 290 y 3 5 1 . S e r r a n o ( D . S e r a p i o ) 2082 y 2 0 8 3 . S f o r c i a ( M a r q u é s de) 632. Sicardo ( F r . Juan Bautista)
1196,
1219. S i e r r a ( P e d r o de la) 558 y 571. S i m a n c a s ( D i e g o de) 4 3 0 . S o l í s ( D . A n t o n i o de) 9 9 8 .
S a n J o s é ( F r . G a b r i e l de) 1274. San José ( F r .
y
1794.
de) 1.
1047 ;
S o l í s ( F e l i c i a n o de) 699 y 8 0 6 . S o l í s ( F r . R o d r i g o de) 620 y 7 0 0 . S o r i a n o ( D r . J e r ó n i m o ) 844. S o s a ( F r . F e l i p e de) 394. Soto (Maestro) 260..
1203 y
6 8 4
S o t o ( F r . J u a n de) 8 4 5 , 8 5 1 ,
8 6 8 , 877 y
1158,
1332,
V a l d i v i e l s o ( J o s é de) 8 4 6 , 1071 y
S u á r e z (Diego) 814.
1373 y
S u á r e z de C a s t i l l a ( P e d r o ) 8 7 2 .
V a l e n z u e l a ( F r . P e d r o de) 5 0 6 . V a l e r i o F l a c o , 62. Valerio Máximo,
T a j ó n ( E l O b i s p o ) 1031. 2
T é l l e z P o r t i l l o ( D . J u a n ) 1010,
V a l l e j o ( D . Santiago) 1944.
1017.
V a l l e j o P i z a r r o ( F r . José) 1203.
T e m p r a d o Muñoz ( D . Agustín) 1246.
^Valles
T e r e n c i o , 584. 773 Y
515,
8
3 8
(Gaspar Jerónimo) 270.
V a l l e s d e C o v a r r u b i a s ( F r a n c i s c o ) 284, 312 328, 329, 335, 368, 385, 418, 419, 448,
T i t e l m a n n ( F r . F r a n c i s c o ) 753.
590 y 856.
T i t o L i v i o , 4 1 6 , 7 5 4 . 755 Y 7 5 6 .
Vango y Ponte ( F r . Bernardo)
Tofiño ( F r . Francisco) 230. F r a n c i s c o de) 5 2 5 , 5 2 6 ,
536,
5 6 2 , 5 8 2 , 5 8 7 , 5 8 8 , 8 2 9 , 8 3 0 y 1244. T o l e d o ( D . D i e g o de) 1 2 4 4 .
1477.
V a r g a s M a c h u c a ( D . F r a n c i s c o ) 1782. V a s c o n c e l o s ( D i e g o de) 6 5 1 . V á z q u e z ( P . D i o n i s i o ) 1174. Vázquez ( P . Francisco)
T o l e d o ( D . F e d e r i c o ) 2166.
1471.
Vázquez ( P . G a b r i e l ) 702, 733, 833, 847,
T o m é ( D . R a m ó n ) 1764 y 1 8 0 7 . T o r r e ( F r . M a n u e l d e l a ) 1151,
111.
V a l l e j o ( D . M i g u e l de) 1645.
T a v e r a ( D . J u a n de) 157 y 7 5 -
T i m o n e d a ( J u a n de) 514,
11.52.
V a l e n z u e l a ( C r i s t ó b a l de) 4 6 3 .
S u á r e z de C h a v e s ( L o r e n z o ) 524.
Toledo (P.
V a l d é s ( P . D i e g o de) 1529.
890.
1203, 1220,
857 y 878. Vázquez (Gaspar) 464.
1235 y 1244.
V á z q u e z de M i r a n d a ( F r . A l o n s o ) 914.
Torrejón (Pedro Fernando) 985. T o r r e s (Alfonso) 327, 353, 445, 446, 447,
V á z q u e z M o r a l e s ( D . J o a q u í n J o s é ) 1483 y 1484.
548 y 1050.
Vázquez V á r e l a ( F r . Agustín) 1540.
T o r r e s (Antonio) 315. T o r r e s (Bartolomé) 417.
V e a n c o s ( A l v a r o de) 6 4 3 .
T o r r e s ( F r . I s i d o r o de) 1408.
Vecino (Fr. Lorenzo Félix)
T o r r e s ( M e l c h o r de) 2 0 0 .
V e g a ( F r . A l o n s o de) 7 0 3 .
T o r r e s ( P e d r o de) 9 2 5 .
V e g a ( F r . A n d r é s de) 3 6 9 .
T o r r e s R á m i l a ( D . P e d r o de) 1.351.
V e g a ( D r . C r i s t ó b a l de) 2 7 1 , 272 y 5 6 3 .
T o v a r V a l d e r r a m a ( D . D i e g o M a r t í n ) 1352.
V e g a ( P . C r i s t ó b a l de) 1 0 8 3 .
1501.
T r e b a c i o , 558.
V e g a ( F r . D i e g o de la) 710, 839 y 8 7 3 .
T r e j o ( F r . G u t i e r r e ) 182.
V e g a ( F r . P e d r o d e l a ) 168 y 169.
T r e v i ñ o (Jerónimo) 817.
V e g a s Q u i n t a n o ( D . M a n u e l ) 1722,
T r o g o P o m p e y o , 170. T u r e g a n o B e n a v i d e s ( F r . D i e g o de)
1729,
1750, 1898 y 1 9 4 5 . 1024.
T u t o r y M a l o ( D . P e d r o ) 1211, 1227 y 1275.
V e l a s c o ( F r . J o s é R a m ó n de)
1547.
V e l a s c o ( F r . J u a n F r a n c i s c o de) 1556. V e l á z q u e z d e A v e n d a ñ o ( L u i s ) 8 5 8 , 1362 y
U c e d a ( C o n d e de) 632 y 6 5 1 . U l i z a r é I b a r r o l a ( D . J u a n A n t o n i o ) 1795 y 1796.
1374V é l e z de G u e v a r a ( D . L u i s ) 1042. Vellosillo (Fernando) 606.
U r o s a ( F r . F r o i l á n de) 9 5 6 .
V e n e g a s (Alejo) 386, 431 y 4 9 8 .
U r r e a ( M i g u e l de) 5 8 3 .
V e n e g a s de H e n e s t r o s a ( L u i s ) 2 9 7 .
U r r í e s ( H u g o de) n i .
V e n e r o ( F r . A l o n s o ) 986.
U s o n ( P . J u a n A n t o n i o ) 935 y 1010.
V e r a ( F r . A n t o n i o ) 226.
V a l a (Lorenzo) 98.
Verdós (D. P.)
Valdepeñas ( F r . Rodrigo) 458.
V e r g a d o ( D . A n t o n i o ) 1180.
Veracruz ( F r . Alfonso déla) 481. 2171.
649 V e r g a r a ( F r a n c i s c o de) 161, 2 0 2 .
V i l l e g a s ( M a e s t r o A l o n s o de (824 y 8 9 1 .
V e r i n o ( M i g u e l ) 53 y 7 8 .
V i o C a y e t a n o ( F r . T o m á s de) 5 9 1 .
V i c t o r e l l o (Andrés) 830.
V i o t a ( F r . D o m i n g o ) 776.
V i c t o r i a ( F r . F r a n c i s c o de) 644.
V i r g i l i o , 6 0 7 , 1041 y 1 7 8 2 .
V i d a ( F r . J u a n L á z a r o ) 1247.
Vitrubio (Marco) 583.
V i l l a d e o ( P . A l e j a n d r o ) 1946.
V i v e s ( L u i s ) 116, 2 0 9 , 336 y 717.
V i l l a f r a n c a ( A n t o n i o J u a n de) 499, V i l l a g r a ( G a s p a r de) 8 3 1 .
Yangues (D. Nicolás)i538.
V i l l a l o b o s ( F r . E n r i q u e de) 9 7 8 .
Y e p e s ( F r . R o d r i g o de) 5 7 8 .
V i l l a l o b o s ( F r a n c i s c o de) 29 y 60.
Y u s t a de l a M a t a ( D . L u i s B . )
1396.
V i l l a l o b o s ( J o s é de) n 7 9 . V i l l a l o n g a ( L u i s de) 177.
Z a f r i l l a ( D . F e l i p e L e s m e s ) 2105.
V i l l a n o v a ( A r n a l d o de) 653 y 7 6 5 .
Z a f r i l l a y A z a g r a ( D . J u a n de) 1010.
V i l l a n o v a ( F r . J o s é de) 1168.
Z a m o r a ( A l o n s o de) 59, 75,.77 y 8 0 .
V i l l a n u e v a ( F r . M a r t í n de)
1057,
1098 y
1228.
859-
V i l l a n u e v a ( S a n t o T o m á s de) 480 y 5 7 2 . V i l l a n u e v a P a c h e c o ( D . A n t o n i o ) 1947. V i l l a - R e a l ( D r . J u a n de) 8 4 0 .
Z a p a t a ( P . C o s m e ) 1010 y 1029. Z a p a t a ( D . Gómez) 589. Z a r a t e ( F r . H e r n a n d o de) 684 y 7 2 7 .
V i l l a r r o e l ( F r . J a c i n t o ) 1244.
Z e p e d a ( P . F r a n c i s c o ) 1029.
V i l l a r r o e l ( D . J o s é de) 1077. V i l l a r r u b i a ( F r . B e r n a r d i n o de) 2 0 2 5 . V i l l a - U r r u t i a ( D . J a c o b o ) 1711
Z a m o r a ( F r . L o r e n z o de) 6 6 3 , 777, 778 y
y 1783.
V i l l a v e r d e ( F r . M i g u e l de) 1078.
Z o a r i o ( P . C i p r i a n o ) 1165. Z o r r a q u í n ( D . M a r i a n o ) 2084. Zorrilla (Fr. Juan Francisco) Z ú ñ i g a ( D . D i e g o ) 1844.
1154.