Fonemas Oclusivos

   EMBED

Share

Preview only show first 6 pages with water mark for full document please download

Transcript

Lingüística Indoeuropea Tema 2 Fonemas oclusivos Definición aquellos en cuya emisión el paso del aire procedente de los pulmones es totalmente interrumpido en un punto Fonemas oclusivos Punto de articulación Sonoro: vibración de cuerdas vocales Modo de articulación Sordo: no vibración de cuerdas vocales Aspirado: emisión de aire excendente Reconstrucción Oclusivas Labial Dental Velar Labiovelar Palatal /b/ /d/ /g/ /gu/ /g̑/ /bh/ /dh/ /gh/ /guh/ /g̑h/ /p/ /t/ /k/ /ku/ /k̑/ /ph/ /th/ /kh/ /kuh/ /k̑h/ Reconstrucción Oclusivas Labial Dental Velar Labiovelar /b/ /d/ /g/ /gu/ /bh/ /dh/ /gh/ /guh/ /p/ /t/ /k/ /ku/ Labiales z *ped- / *pod- ‘pie’, *pedom ‘paso’ { ai. av. pad- ‘pie’ { gr. ποδός (G.) { lat. pedis (G.) { alb. posh-të ‘subterráneo’ { lit. pédà ‘pisada’ { aesl. pěšЬ ‘a pie’ { toc.A pe { toc. B paiyye { hit. luv. pata{ gót. fotus [cf. fútbol < ingl. foot ‘pie’ < ingl.ant. fot] { arm. het ‘pisada’ { arm. otn ‘pie’ { air. is ‘debajo de’ (e.d. ‘al pie de’) Labiales z *pHtēr ‘padre’ > { ai. pitá{ gr. πατήρ { lat. pater { toc. A pacar { toc. B pacer z *septm ‘siete’> { ai. saptá { av. hapta { gr. ἑπτά { lat. septem { lit. septintas ‘séptimo’ { toc. A spät { hit. šiptami-ya- { gót. fadar { aaa. fater { arm. hair { gót. sibun { air. athir { air. sechtmad { arm. ewtcn Labiales z *mb-r/u- ‘humedad’ > {ai. ambu{gr. ὄµβρος {lat. z imber ‘lluvia’ z imbuo ‘embeber’ z *dheub- ‘profundo’ > {let. duôbs {gót. diups ‘hondo’ {toc. A top ‘mina’ z *kob- ‘buena suerte’ > {arm. amp ‘nube’ {air. cob ‘triunfo’ {aesl. kobЬ ‘genio’ {aisl. happ ‘suerte’ {ing. happy Labiales z *bher- ‘llevar’ > {ai. bhárami {av. baraiti {gót. baíra {air. biru {arm. berem {alb. bie {lit. beriù {aesl. bero {mesap. ma-beran {toc. AB pär- {gr. z φέρω z φόρος ‘carga’ z φώρ, -ός ‘ladrón’ {lat. z fero z fur > esp. hurón Labiales z *nebh- ‘nube, niebla’ > {ai. nábhas{av. nabah- ‘cielo’ {lat. nebula {aaa. nebul {lit. debesis {aesl. nebo ‘cielo’ {toc A. nepiš ‘cielo’ {gr. νέφος, νεφέλη Tabla Labiales IE *p ai. p av. p f gr. π lat. p gót. f b air. Ø arm. h Ø w alb. p lit. p aesl. p toc. p *b b b β b p b p b b b p *bh bh b φ f b b b b w b b b p Dentales z *treyes *tri ‘tres’ > { ai. tráyah { gr. τρεῖς { lat. tre@s { air. tri { alb. tre { lit. try)s { aesl. trЬje { toc. A tre { toc. B trai { hit. tri{ av. θrayas { gót. þreis z *ters- *trs- ‘secar, tener sed’ > { ai. trs¢yati { av. taršu- ‘seco’ { gr. z τέρσοµαι ‘secarse’ z ταρσός 'planta del pie' { lat. z torreo z terra { air. tirim ‘seco’ { alb. ter ‘secarse’ { gót. ga-þaírsan { aaa. derren { arm. tcaramim Dentales z *dekm ‘diez’ > {ai. daśa {av. dása {gr. δέκα {lat. decem {air. deich {alb. djtë ‘década’ {lit. dešimtìs {aesl. desetЬ {gót. taíhun {anglos. tien {arm. tasn z *deH3- ‘dar’ > {ai. dádati {av. dadaiti {gr. δίδωµι {lat. do {alb. dashë (aor.) {lit. dúomi {aesl. dastЬ {hit. da- 'tomar {arm. tam Dentales z *dheH1- ‘poner’ > { ai. dádhati { av. dadaiti { gót. ga-deþs ‘acción’ { air. dal ‘reunión’ { lit. déti ‘poner’ { aesl. děti { arm. edi { hit. dai{ lat. con-dere ‘fundar’ { toc. A ta(s){ toc. B te(s)- { gr. z τίθηµι z θέµα 'proposición' { lat. z feci (perf.) z officium z facilis z fas ‘lo permitido' Dentales z *rudh- ‘rojo’ > {ai. z rudhiráz ródhita- {lat. rufus {gr. ἐρυθρός {lat. z ruber z robus {gót. raudan {air. ruad {lit. rùdas {aesl. rudЬ; {toc. A rtär{toc. B ratre Tabla Dentales IE ai. av. gr. lat. gót. air. arm. alb. lit. aesl. toc. *t t t θ τ t Þ t tc t d th d y d t t t *d d d δ d t d t d t t t *dh dh d θ f d b d d d d d d t Velares z *(s)ker- ‘cortar’ > { ai. krnáti ‘herir’ { av. karзt{ gr. z κείρω z κόρµος ‘leño’ { lat. cortex ‘corteza’ { air. scar(a)im ‘separar’ { alb. sh-kjer ‘lastimarse’ { lit. skiriù { aesl. okrЬniti ‘amputar’ { toc. A kärst{ hit. kartai- ‘eliminar’ { gót. haírus ‘espada’ { arm. kcerem ‘raspar’ z *leuk- ‘lucir, luz’ > { ai. roká{ gr. λευκός ‘blanco’ { lat. z luceo z lucubro ‘trabajar con luz de noche’] { lit. laûkas ‘pálido’ { toc. A-B luk{ hit. luk(k)- ‘brillante’ { av. raoxsna- ‘brillante’ { gót. liuhaþ { air. luchair ‘brillo’ Velares z *yugom ‘yugo’ > z *aug-, *ug- ‘crecer’ > {ai. yugám {gr. ζυγόν {lat. iugum {aesl. igo {hit. yugan {ai. ugrá- ‘poderoso’ {av. ugra- ‘fuerte’ {gr. αὔξω < *aug-so {lat. {gót. juk {arm luk {toc. A yokäm ‘puerta’ {lit. áugu z augeo z augustus; {gót. aukan {toc A oks{toc. B auks- Velares z *(s)teigh- ‘ir’ > z *meigh- ‘nube, niebla’ > {ai. stighnóti ‘subir’ {ai. meghá- {gr. στείχω {gr. ὀ-µίχλη {gót. steigan ‘subir’ {air. tiagu {alb. shtegu ‘camino’ {lit. staigùs ‘impetuoso’ {aesl. stigno {av. maega{arm. meg{lit. miglà {aesl. mЬgla Velares z *ghos-ti- ‘extranjero'> z *leigh- ‘chupar’ > {lat. hostis ‘enemigo’ {gr. λείχω {gót. gasts {aisl. gestr {aaa. gast {aesl. gostЬ {lat. lingo [*li-n-g-] {gót. bi-laigon Tabla Velares IE ai. av. gr. lat. gót. air. arm. alb. lit. aesl. toc. *k k k x κ c h g c kc k k k k *g g d γ g k g k g g g k *gh gh d χ h g g g g g g g k ¿Velares? z *dkmtom ‘cien’ > { gr. ἑ-κατόν { lat. centum { airl. cet { gal. cant { toc. A känt { toc. B kante { gót. hund { ai. śatám { av. satзm { lit. šimtas { aesl. sЬto z *swekuro- ‘suegro’ > { gr. ἑκυρ-ός { lat. socer { gót. swaíhro ‘suegra’ { ai. śvaśur-a { av. xvasur-a{ arm. skesur { lit. šêšur-as ¿Velares? z *gen- 'nacer' > { gr. γένος { lat. genus { air. ro-gen-ar { gót. kun-ds { toc. B ken- ‘realizarse’ { ai. ján-ati { av. zi-zз-nti { alb. dhen-dër ‘yerno’ { arm. cn-amin { lit. žén-tas { aesl. ze-tЬ z *melg- ‘quitar, ordeñar’ > { gr. ἀ-µέλγ-ω { lat. mulg-eo { irl.med. blig-in { gót. miluk-s ‘leche’ { toc. A malk-lune { ai. mrj-ati ‘limpiar’ { av. marзz-aiti ‘rozar’ { lit. mélž-u ¿Velares? z *ghei- ‘invierno’ > z *wegh- 'marchar' > { gr. χεῖ-µα { lat. hi-ems { gr. ὀχ-λέω ‘agitar’ { lat. veh-o ‘llevar’ { irl.med. ge-madaig { hit. gi-manza { alb. di-mën { gót. ga-wig-an ‘mover’ { aisl. veg-a { aaa. weg-an { anglos. weg-an { ai. hé-man { av. zy-a { arm. ji-um ‘nieve’ { lit. ži-emà { aesl. zi-ma { ai. váh-ati ‘viaja’ { aesl. vez-o { rus.ant. věz-a ‘carro’ { alb. udh-ë ‘viaje’ Tabla ¿Velares? IE *k ai. ś s av. gr. κ lat. c gót. h g air. c arm. s th alb. lit. š s aesl. toc. k s *g j z γ g *gh h z χ h k g c dh ž z k g g g j d dh ž z s k s Labiovelares z *kwi-, *kwo- > { lat. quis { toc. A kus { toc. B kuse { gót. hwas z *leikw- ‘dejar’ > { lat. linquo { gót. leihwan { gr. τις { ai. rinákti { air. leicid { arm. lkcanem { lit. liekù { aesl. otЬ-lekЬ { toc. A lek ‘de lejos’ { o. pis { u. pis-i { gr. λείπω { { { { { { ai. kaav. ko arm. kcan alb. kë lit. kàs aesl. kato { ai. cid { aesl. cЬto Labiovelares z *gwna ‘mujer’ > z *gwa-, *gwem- ‘venir’ > { gót. qino { gót. qiman { ai. gná 'esposa' { av. gзna { gr. γυνή { aprus. genna { arm. kin { lat. venio { beocio βανά { air. ben { mesap. benna { ai. jigáti { av. gaman ‘paso’ { alb. nga ‘marchar’ { lit. gemù ‘nacer’ { arm. kam ‘pararse’ { toc. A-B käm{ gr. βαίνω { alb. zonjë { aesl. zena { toc. A śam { toc. B śana { ai. jigáti Labiovelares z *gwhen- ‘matar’ > { toc. A kuñas!- ‘lucha' z *legwh- ‘ligero’ > { gót. leihwts { ai. 3ª pl. ghnánti { air. gonim { gót. Gund-ulf { arm. gan ‘palo’ { alb. gjang ‘cazar’ { lit. genù ‘arrear’ { lat. levis { gr. θείνω { ai. laghú{ gr. ἐλαχύς ‘pequeño’ { av. ragu- ‘ágil’ { air. laigiu ‘menor’ { lit. leñgvas { aesl. lЬgЬkЬ { arm. lanjkc { gr. φόνος { gr. ἐλαφρός { ai. perf. jaghána { av. jainti { arm. jnem ‘golpear’ { aesl. zeno { lat. of-fendo { ai. rhant- ‘pequeño’ { av. comparativo rзnjyo- Tabla Labiovelares IE *kw ai. k c av. k c gr. κ τ π lat. qu gót. hw w g air. c arm. kc c alb. k s c lit. k aesl. k c toc. k(u) s gw g g γ gu g g k(u) gwh j j δ β g q b k z g x z s gh g χ f hw g g g k(u) h j θ gu w g φ u g j z g x z s Series Velares z Bezzenberger (1890) {Velares ‘puras’: todas las lenguas ide. {Palatales: z > velares en lenguas occidentales z > espirantes / silbantes en lenguas orientales {Labiovelares: z > velares en lenguas orientales z conservadas en lengs. occ. en época arcaica Series Velares z Ninguna lengua ide. más de dos series z Muchas vacilaciones mismas raíces: {aesl. svekry < ¿*k? // ai. śváśru- < ¿*palatal? {ai. rokás // ai. rúśant z Palatales/velares Æ distrib. complementaria: {Meillet (1937): velares ante /a r/ y tras /s u/ {Georgiev (1966) Æ z palatalización ante /e i/ z ante líquida o nasal z ante /w/ seguida de /e i/ Antiguo indio z LABIALES: { pad- ‘pie { bála- ‘fuerza’ { bhárami 'traigo' z VELARES: { śatám 'cien' { jánati 'nace' { héman ‘en invierno z DENTALES: { tráyah 'tres' { dáśa 'diez' { rudhirá- 'rojo' z LABIOVELARES: { kaz cid { gná ‘esposa de un dios’ z VELARES: { roká- ‘luz’ { yugám 'yugo' { meghá- 'niebla' z jivátu ‘vida’ { ai. 3ª pl. ghnánti z ahí- ‘serpiente’ Avéstico z LABIALES: { pad- ‘pie z frasa *prek- ‘pregunté’ { bučahin- ‘ladrido’ { baraiti 'trae' z DENTALES: { taršu- ‘seco’ z θrayas ‘tres’ { dása 'diez' { darana 'banco' < *dher- z VELARES: { karзt- ‘cortar’ z raoxsna- ‘brillante’ { ugra- ‘fuerte’ { maega- ‘niebla’ < z VELARES: { satзm ‘cien’ { zi@zзnti ‘nace’ { vazaiti ‘transporta’ z LABIOVELARES: { ko@ ‘alguien’ z caraiti ‘se vuelve’; { gзna@ ‘mujer’ z jigaesa ‘debes vivir’ { ragu- 'breve' z rзnjyo- ‘más breve’ Griego: Labiovelares z /kw/: { κυκλός [πόλος ‘polo’] { τις { λείπω z /gw/: { γυνή [beoc. βανά] { ἀδήν ‘ganglio, glándula’ { βαίνω z /gwh/: { ἐλαχύς ‘pequeño’ [ἐλαφρός ‘ligero’] { θείνω [φόνος]; θερµός { ὄφις; ὀµφή ‘profecía’ 1. premicénico -ante /y/ -ante /w/ -tras /w/ 2. postmicénico -ante /e/ (no eol. ni chipr.) -ante /i/ (sorda) -resto de posiciones Latín z LABIALES: { pedis { debilis { fero -- nebula z DENTALES: { tres { decem { feci -- condere -- ruber z VELARES: { luceo { iugum { habeo -- longus z VELARES: { centum { gigno { veho -- ango z LABIOVELARES: { linquo { vivus -- inguen ‘ingle’ { formus -- levis -- anguis { *sokw-yos > socius { *ungw-si > unxi Celta z LABIALES: { ipar ‘tras’ z arco ‘pregunto’ { Dubnorix ‘rey del mundo’ { biru ‘llevado’ z DENTALES: { tri ‘tres’ { cride ‘corazón’ { ruad ‘rojo’ z VELARES: { lucair ‘brillo’ { ugom ‘yugo’ { airl. miag ‘niebla’ z VELARES: { cet ‘cien’ { rogenar ‘he nacido’ { irl.med. gem-adaig z LABIOVELARES: { leicid ‘abandonado’ { ben ‘mujer’ { laigiu ‘menor’ Germánico z LABIALES: {*pod- > z DENTALES: {*treyes z gót. fotus ‘pie’ z aaa. ubir z gót. þreis z aaa. dri {*(s)la(m)b- 'lamer' > {*ed- ‘comer’ > z asueco lapa z aaa. laffan {*stebh- 'trabar' > z aisl. stebja z aaa. stepfen z gót. fr-aitan z aaa. fr-ezzan {*ndher- ‘debajo’ > z gót. und z aaa. untar Germánico z VELARES: {*deuk- ‘conducir’ > z gót. tiuhan z aaa. ziogan {*aig- ‘cabra’ > z anórd. eik ‘roble’ z aaa. eih {*(s)teigh- ‘andar’ > z gót. steigan ‘correr’ z aaa. stikan z LABIOVELARES: { *leikw- > leihwan { *gwem- > qiman { *se/ongwh- > simgwan { *legwh- > leihts { *gwhe/or- > warmjan { *gwhe/on- > Gund-ulf { *mat- ‘arado’ > medel { *dek- ‘fleco’ > tagl GRIMM: labiales Fonemas oclusivos labiales *Son. aspirado *bh b *Sonoro *Sordo f Sonoro Sordo Fr.Labd. Sordo *bher- > gót. baíra; p *dheub- > gót. diups ‘hondo’ *pe/od- > gót. fotus, ingl. foot < ingl.ant. fot GRIMM: dentales Fonemas oclusivos dentales *Son. aspirado *dh d *Sonoro *Sordo Þ Sonoro Sordo Espirante Sordo *dheH1-> gót. ga-deþs ‘acción’ t *dekm > gót. taíhun [anglos. tien] *treyes > gót. þreis GRIMM: velares Fonemas oclusivos velares *Son. aspirado *gh g *Sonoro *Sordo h Sonoro Sordo Espirante Sordo *(s)teigh- > gót. steigan ‘subir’ k *yugom > gót. juk *leuk- ‘lucir, luz’ > gót. liuhap; Verner: sordas z *septm 'siete' > { ai. saptá { gót. sibun Interior + Acento z *enter 'interno'> { ai. antár { anórd. undorn /p/ Verner > /b/ /t/ z *deuk- 'conducir'> { ags. tiegan Verner > /d/ /k/ z *dus- 'difícilmente de...' { ai. duş{ gót. tuz- Verner > /g/ Armenio z LABIALES z DENTALES { Sorda: { Sorda: z het ‘pisada’ z otn ‘pie’ z luanam ‘lavar’ z *epi ‘encima’ > ew { Sonora z doyps ‘hueco’ z *ters- > tcaramim z *pent- > henda 'pisada' z *mat- ‘azada’> maya { Sonora: z *dekm ‘diez’ > tasn { Aspirada: z *bher- > berem z *nebh- > newel { Aspirada: z *ndher ‘debajo’ > and Armenio z VELARES {*ker- ‘cortar’ > kcerem {*yug- ‘yugo’ > luk {*meigh- ‘nube’ > meg- z LABIOVELARES {Sorda: z *kwi/o- > kcan z *kwel- ‘girar’ > ciell {Sonora: {*leuk- ‘lucir’ > lois {*gen- ‘nacer’ > cnanim {*gh(e)i- ‘nieve’ > jium z *gwna- ‘mujer’ > kin {Aspirada: z *gwhen- ‘matar’ > gan z *gwherm- ‘calor’ > jerm Báltico z LABIALES: { pédà ‘pisada’ { dubus ‘profundo’ { beriù ‘llevar’ z DENTALES: { trỹs ‘tres’ { dúomi ‘doy’ { rùdas ‘rojo’ z VELARES: { laûkas ‘pálido’ { áugu ‘crecer’ { miglà ‘niebla’ z VELARES: { šimtas ‘cien’ { žéntas ‘nacido’ { z#iemà ‘invierno’ z LABIOVELARES: { liekù ‘abandonado’ { gemù ‘nacer’ { angìs ‘serpiente’ ESLAVO z LABIALES: { pěsЬ ‘a pie’ { boljЬjЬ 'fuerte' { nebo ‘cielo’ z VELARES: z DENTALES: { trЬje ‘tres’ { desetЬ ‘décimo’ { rudЬ ‘rojo’ z LABIOVELARES: z VELARES: { okrЬniti ‘amputar’ { igo ‘yugo’ { mЬgla ‘niebla’ { sЬto ‘cien’ { zetЬ ‘nacido’ { zima ‘invierno’ { Sorda: z cЬto ‘alguno’ z kЬto ‘alguna’ { Sonora: z zena ‘mujer’ z goj 'vivo' { Aspirada: z zeno ‘golpe’ z goreti ‘quemar’